زیارتنامۀ حضرت معصومه از جمله زیارتنامههایی است که از سوی امام معصوم علیهالسلام یعنی برادر بزرگوارشان امام رضا علیهالسلام صادر شده است. از این جهت یکی از منابع غنی برای شناخت ابعاد معرفتی آن بانوی بزرگوار محسوب میشود، همچنان که زیارتنامۀ حضرت عباس علیهالسلام نیز از امام صادق علیهالسلام نقل شده و لذا این دو شیعۀ بزرگوار تنها امامزادگانی هستند که زیارتنامهای مأثور (روایی) دارند.
در بخشی از این زیارتنامه میخوانیم «أَتَقَرَّبُ إِلَى اللهِ بِحُبِّکُمْ، وَالْبَراءَهِ مِنْ أَعْدائِکُمْ، وَالتَّسْلِیمِ إِلَى اللهِ»؛ یعنی من به سوی شما تقرب میجویم به واسطۀ: 1. حب شما 2. برائت از دشمنان شما 3. تسلیم شدن به درگاه خدا.
اولین نکته این است که ما میدانیم که مؤمنان به واسطۀ حب به اهل بیت وحی علیهمالسلام و تولا نسبت به ایشان به خداوند مقرب میشوند، همچنان که در زیارت عاشورا خطاب به امام حسین علیهالسلام میگوییم «یا اَباعَبْدِاللَّهِ اِنّی اَتَقَرَّبُ اِلی اللَّهِ وَ اِلی رَسُولِهِ وَ اِلی امیرِالْمُؤْمِنینَ وَ اِلی فاطِمَةَ وَ اِلَی الْحَسَنِ وَ اِلَیْکَ بِمُوالاتِکَ»؛ یعنی ای اباعبدالله من بهسوی خدا و رسولش و امیر مؤمنان و فاطمه و حسن و بهسوی تو به واسطۀ تولای نسبت به تو مقرب میشوم.
با فرض صحت صدور زیارتنامۀ حضرت معصومه سلامالله علیها از سوی امام رضا علیهالسلام در مییابیم که آن بانوی بزرگوار به گونهای در زمرۀ ائمه علیهمالسلام آمده البته نه همدرجه و مقام؛ بلکه میتوان گفت ایشان مجرای نور عترت و محبتهای جاری از سوی عترت به روی مؤمنان و پاکطینتان عالم است. یعنی کسی که به حضرت معصومه سلامالله علیها حب بورزد و از دشمنان ایشان عملاً اعلان برائت کند، گویی به اهل بیت وحی حب ورزیده و به این واسطه میتواند مقرب درگاه الهی شود. از این جهت است که میبینیم بسیاری از عالمان شیعه در طول قرنها، از کنار مضجع نورانی آن بانوی معصوم بهرههای علمی و معرفتی فراوانی بردند و این بهره را در گروی تفضلات خداوند و اهل بیت وحی به واسطۀ حضرت معصومه سلامالله علیها میدانند.