به گزارش خیمه مگ، محمدمهدی توکلی، در هم‌اندیشی واکاوی عمیق رشته الهیات در سخنانی گفت: رشته بنده فیزیک بود و در دانشگاه امیرکبیر قبول شدم ولی چون علاقه به این رشته نداشتم وارد فقه و حقوق شدم و بعد هم وارد رشته علوم قرآن و حدیث در دانشگاه علامه طباطبایی شدم و این رشته را بر مبنای علاقه شخصی انتخاب کرده‌ام.

وی درباره مباحث شغلی علوم قرآن و حدیث در پاسخ به این سؤال که آیا فار‌غ‌التحصیلان این رشته می‌توانند دفتر وکالت و سردفتری داشته باشند، گفت: سردفتری اسناد رسمی نیاز به لیسانس حقوق یا مبانی فقه و حقوق دارد؛ برخی افراد در رشته‌های دیگر درس خوانده‌اند ولی کارشناسی ارشد فقه و حقوق را می‌گیرند که این کار برای اشتغال درست نیست زیرا برای آزمون وکالت و سردفتری، لیسانس لازم است و این نوع افراد نمی‌توانند در آزمون وکالت شرکت کنند.

توکلی افزود: تدریس در آموزش و پرورش و دانشگاه، مربی تربیتی، تدریس در دروس عمومی و تخصصی رشته قرآن و حدیث در دانشگاه، زمینه‌های شغلی این رشته است همچنین فعالیت در سازمان حج و اوقاف و رابط فرهنگی و ... (که البته احراز صلاحیت خاص خود را دارد) از دیگر زمینه‌های شغلی در این رشته است.

وی افزود: بنابراین این رشته برای سردفتری کافی نیست ولی افراد می‌توانند در کارهای دیگر دفترخانه فعالیت داشته باشند. البته ذکر این نکته لازم است که رشته حقوق و فقه و مبانی آنطور که در گذشته بود نیست و فضای شغلی آن خیلی فراهم نیست زیرا رقابت زیاد شده است و حتی خیلی از دانشگاه‌ها، بدون آزمون دانشجو می‌گیرند لذا فارغ‌التحصیلان زیادی در این عرصه داریم و کم نیستند کسانی که رشته تجربی و فنی خوانده‌اند و وارد رشته حقوق می‌شوند.

کارشناس علوم قرآن و حدیث اظهار کرد: تغییر قانون مجلس، سبب شد تا وکیل‌شدن و سردفتری پذیرش زیادی داشته باشد و الان اینقدر وکیل زیاد شده است که ممکن است درآمد کارمندی از وکالت بیشتر باشد. بنابراین توصیه بنده این است که افراد، موقعیت‌های شغلی را به خاطر خواندن فقه و حقوق و وکالت رها نکنند زیرا قبولی در آزمون‌های وکالت خیلی آسان شده است.

اشکالات قانونی در مسیر رشته علوم قرآن و حدیث

همچنین حبیب‌الله فلاح‌نژاد به برخی چالش‌های فراروی این رشته اشاره کرد و گفت: بنده در دوره فوق لیسانس ۲۰ واحد پیش نیاز و غیرمرتبط گذراندم و در کارهای پژوهشی با سخت‌گیری قانونی و سخت‌گیری اساتید مواجهیم لذا به اهداف نمی‌رسیم مثلا استادان دوست دارند که ذهن محقق کاملا الهیاتی باشد لذا ارجاع به لغتنامه دهخدا و دایرالمعارف‌های هنری را نمی‌پذیرند در حالی که کارهای ما بین رشته‌ای است و این از چالش‌های مهمی است که با عمده استادان وجود دارد. البته به گفته اساتید این اشکال هم ناشی از قوانین و آئین‌نامه‌ها است.

وی در پاسخ به پرسشی درباره اقتصاد هنر با نگاه علوم قرآنی گفت: متاسفانه در داخل کشور زمینه چندانی برای این مسئله وجود ندارد ولی در برخی کشورهای اسلامی کارهایی چون خطاطی قرآن، معرق‌کاری و هنرهای دیگر زمینه بهتری دارد. 

رشته منعطف

در ادامه محمد علی‌محمدی، کارشناس تفسیر قرآن در سخنانی، گفت: الهیات رشته گسترده و منعطفی است و قابلیت ترکیب با خیلی از رشته‌های دیگر را دارد و این از مزیت‌های این رشته است.

وی خطاب به دانشجویان بیان کرد: تفکر ساده در این رشته کارآیی ندارد و باید تفکر تحلیلی داشته باشید تا بتوانید به حل مسئله بپردازید همچنین تفکر ما باید ساختارمند و هدفمند باشد یعنی حتی وقتی قرآن می‌خوانیم نکاتی را در راستای هدف تحقیق و پژوهش خودمان یادداشت کنیم.

علی‌محمدی با بیان اینکه منابع ما هم در این رشته، درون‌رشته‌ای و برون‌رشته‌ای است، مثلا اسباب‌النزول درون رشته‌ای است، گفت: توصیه بنده هم این است که دوستان در این رشته خیلی دغدغه شغل نداشته باشند و بیشتر هدفشان کسب معنویت و خودسازی باشد.

ارزش ذاتی رشته الهیات

عرفان یوسفی مقدم، کارشناس علوم قرآن و حدیث هم در مورد اینکه این رشته چه ثمری دارد، گفت: عمده ورودی‌های علوم قرآن و حدیث نمی‌دانند این رشته چیست؟ یعنی برخی ممکن است با دقت قبلی انتخاب کنند ولی برخی بدون توجه و دقت. اولین پرسش در این باره آن است که آیا رشته الهیات ارزش ذاتی دارد یا خیر؟ بنده معتقدم که ارزش ذاتی دارد و این از بزرگترین مزیت‌های این رشته است لذا شغل داشتن و نداشتن، ملاک اعتبار آن نیست.

وی افزود: الان افرادی داریم که در رشته مهندسی درس خوانده‌اند ولی باز رشته علوم قرآن را هم برای ارتقاء معنویت می‌خوانند؛ دکتر مهدی گلشنی که از نخبگان عرصه فیزیک و استاد دانشگاه در داخل و خارج کشور بوده است باز وارد رشته قرآن و حدیث هم شدند تا تشنگی پرسش‌های دینی خود را سیراب کنند.

یوسفی مقدم بیان کرد: پوپر گفته است هدف از الهیات پاسخ به پرسش‌های اساسی انسان است یعنی من کیستم و در دنیا چه می‌کنم و به کجا خواهم رفت و این پرسش‌ها را دو نوع می‌توان پاسخ داد؛ اول از طریق فلسفی و عقلی و دوم، پاسخ وحیانی به این سؤالات و همین مایه ارزش ذاتی رشته الهیات است.

وی افزود: غرضی که بنده از رشته الهیات بیان کردم فقط در دانشگاه دست یافتنی نیست زیرا گرایشات زیادی برای این رشته ایجاد کرده‌اند و عمدتا دانشجویان با فارغ‌التحصیلی، سواد چندانی نمی‌آموزند ضمن اینکه حوزه‌ها هم به صورت سنتی اداره می‌شوند و مباحث مهمی مانند سمنتیک را ندارند بنابراین توصیه بنده این است که افراد مطالعات جامعی داشته باشند یعنی دانشجوی رشته تفسیر باید با اصول و فقه و کلام هم آشنا باشد زیرا گرایش علوم قرآن به تنهایی، مجتهد تربیت نمی‌کند.

لزوم ایجاد مزیت

یوسفی مقدم تصریح کرد: دانشجویان برای اینکه بتوانند مورد استفاده قرار بگیرند باید مزیتی ایجاد کنند مثلا اگر جمع زیادی عربی بلد هستند آنها انگلیسی بلد باشند یا به هوش مصنوعی مسلط باشند و این مزیت برای اشتغال حتما لازم است. فردی تعریف می‌کرد در روسیه، پژوهشکده غدیرشناسی به شدت نیازمند فردی زبان‌دان بود که حتی مقداری با علوم قرآنی آشنا باشد. 

وی تاکید کرد: تا ۵ سال دیگر هوش مصنوعی کارهای رجال‌شناسی و منبع‌شناسی و اجتهادکردن را انجام خواهد داد لذا اگر دانشجویان این رشته وارد هوش مصنوعی و زبان دانی و مباحث میان‌رشته‌ای نشوند تحصیل در این رشته ثمری نخواهد داشت.

وی افزود: ارگان‌های فرهنگی مانند سازمان دارالقرآن، اوقاف و تبلیغات اسلامی و ... که مجموعا ۲۷ نهاد هستند و معاونت‌های فرهنگی ادارات و ...زمینه‌های اشتغال برای دانشجویان این رشته است یا اینکه دنبال رشته قرآن و حدیث با تاکید بر اقتصاد و روان‌شناسی و ... باشید و مثلا متخصص اقتصاد اسلامی و روان‌شناسی اسلامی و جامعه‌شناسی اسلامی و ... شوید.

فاطمه حبابی، لیسانس زیست شناسی، فوق لیسانس علوم قرآن و حدیث و محقق طب سنتی و طب بوعلی،  در سخنانی اظهار کرد: متاسفانه اساتید در این زمینه کمتر همکاری دارند و ما را متهم به تحمیل رای بر قرآن می‌کنند و در واقع مانع ایجاد می‌شود ولی معتقدم ما باید قویتر از گذشته بتوانیم در این عرصه فعالیت کنیم.

وی در مورد تغییر رشته خود از رشته زیست‌شناسی، گفت: به نظر بنده حس پرستش و گرایش انسان به کمال و معنویت روحی می‌تواند تغییرات زیادی در انسان ایجاد کند و بنده هم تلاش کردم با تغییر رشته، دانسته‌های علمی در مورد طبیعت و زیست را با الهیات تکمیل کنم و علوم زیستی را با علوم دینی پیوند و آشتی دهم.

ایراد کمیت‌گرایی

منصور مسیبی‌نیا هم تصریح کرد: هدف تحصیل در رشته‌های دانشگاهی یا کسب دانش است یا شغل ولی در رشته الهیات مرسوم نیست که انسان به دغدغه شغلی خود فکر کند لذا نیت و انگیزه مهم است؛ برای بنده امر دینی، هدف بود ولی برای من محقق نشد لذا از آن خارج شدم زیرا در این رشته بسیاری از مباحث بالادستی مانند فقه و کلام و اصول و تاریخ و ... وجود دارد که به آن پرداخته نمی‌شود.

وی افزود: اشکال دیگر این است که دچار کمیت‌گرایی در این رشته هستیم و دانشجو مجبور است مباحث را به صورت کمی بخواند و کارهای غربیان هم تاثیر زیادی بر این رشته گذاشته است و در مجموع فهم قرآن برای ما حاصل نمی‌شود.

مسیبی‌نیا با بیان اینکه حوزوی‌ها رقیبی برای دانشجویان این رشته هستند زیرا محبوبیت بیشتر و امکان کسب مهارت علمی بیشتری دارند یا حافظان قرآن هم رقبای دانشجویان این رشته هستند، گفت: اشکال دیگر این رشته، همپوشانی با سایر رشته‌های الهیات است مانند فقه و حقوق که موقعیت شغلی بهتری نسبت به علوم قرآن و حدیث دارد.

و تاکید کرد: یادگیری زبان غیر از عربی و فارسی در این رشته مانند انگلیسی، آلمانی و فرانسه خیلی ضروری است و امکان بورسیه برای کشورهای دیگر را فراهم می‌کند همچنین باید مهارتی برای تکمیل دانسته‌های این رشته مانند نسخه‌پژوهی، ویراستاری، داستان‌نویسی، خبرنگاری و ... داشته باشیم.

ضعف دانشجویان رشته الهیات

فاطمه رحیمی، دبیر این نشست هم در سخنانی اظهار کرد: حقیقت تلخ رشته ما(علوم قرآن و حدیث) این است که دانشجویان دنبال زبان انگلیسی و زبان دیگری نیستند و به بورسیه هم توجه چندانی ندارند و ارتباط ما با خارج کشور صفر است و نگاه برون دینی نداریم. در خارج کشور ما رشته مطالعات الهیاتی و اسلامی را داریم و رشته علوم قرآن و حدیث را نداریم و واحدهایی چون تاریخ اسلام و فقه و حقوق و ... را سپری می‌کنند. 

رحیمی با بیان اینکه ما در انجمن قرآنی دانشگاه علامه قصد داریم هسته‌های پژوهشی ایجاد کنیم، تصریح کرد: خوبی این رشته این است که با رشته‌های دیگر مانند تاریخ اسلام و روانشناسی و فقه و حقوق و تاریخ تمدن و ... ارتباط زیادی دارد و امکان ورود به رشته‌های دیگر آسان است. 

وی همچنین در مورد شرکت در المپیاد این رشته بیان کرد: مهمترین شرط شرکت در المپیاد الهیات دانشجوی لیسانس است.