به گزارش خیمه مگ، آیت‌الله محسن فقیهی، استاد درس خارج حوزه علمیه،  در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود به تفسیر آیه ۱۶۵ سوره مبارکه بقره «وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْدَادًا یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللَّهِ وَالَّذِینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ وَلَوْ یَرَى الَّذِینَ ظَلَمُوا إِذْ یَرَوْنَ الْعَذَابَ أَنَّ الْقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِیعًا وَأَنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعَذَابِ» پرداخت و گفت: در برابر عده‌ای از مؤمنان حقیقی که فقط خداوند را می‌پرستیدند برخی هم غیر خدا یعنی بت‌ها را می‌پرستیدند. مقصود از انداد یعنی مانند خدا چیزی برای خود درست کرده‌اند و عبادت بت می‌کنند.

وی افزود: البته در روایتی از امام باقر (ع) داریم که مراد از انداد فقط بت‌ها نیستند بلکه افراد و حاکمان ظالم و ستمگر هم مقصود هستند. انداد بت‌ها هم هستند، ولی سلاطین جور و ظالمان هم مشمول این موضوع هستند.
مقدمات حب، غیرارادی نیست

آیت‌اله فقیهی با بیان اینکه این گروه به علت تبعیت از انداد نسبت به آنان حب هم پیدا می‌کنند، اظهار کرد: گاهی گفته می‌شود حب، امری غیرارادی است و ممکن است انسان نسبت به یک زن زیبا، اولاد خودش یا اشیای زیبا علاقه و حب پیدا کند؛ بنابراین این پرسش وجود دارد که حب و محبت، ارادی است یا غیرارادی، چون برخی مواقع انسان ناگهان به چیزی و فردی حب پیدا می‌کند.

استاد درس خارج حوزه قم با بیان اینکه برخی حب‌ها برای رفع نیاز انسان مانند مال و شهوت و ... است، تصریح کرد: البته ممکن است انسان به فردی و چیزی که نیاز او را رفع می‌کند محبت هم داشته باشد یعنی ملازمه بین رفع نیاز و محبت نیست و حتی ممکن است کسی از دیگری بدش بیاید، ولی برای رفع نیاز خود با او بسازد.

آیت‌الله فقیهی اضافه کرد: بنده معتقدم مقدمات حب و دوست‌داشتن دیگری در اختیار خود انسان است، انسان فردی را می‌بیند و جذب علم و تدین و اخلاق و حتی زیبایی ظاهری او می‌شود بنابراین مقدمات این کار در دست خود انسان است البته شاید ذی‌المقدمه در دست انسان نباشد.

استاد درس خارج حوزه علمیه بیان کرد: عشق و حب به خدا، انبیاء و ائمه (ع)، علاقه به زن و فرزند و شهوات و لذات و ... همه از مصادیق حب است و ممکن نیست انسانی باشد که محبوب‌هایی در دل نداشته باشد و این حب اگر خیلی عمیق و شدید شد آن چیز و یا آن شخص به خدای انسان تبدیل خواهد شد. برخی آنقدر دنبال هوای نفس می‌روند که به تعبیر قرآن کریم، هوای نفسشان، اله و بت آن‌ها است: أَفَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَى عِلْمٍ وَخَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَى بَصَرِهِ غِشَاوَةً فَمَنْ یَهْدِیهِ مِنْ بَعْدِ اللَّهِ أَفَلَا تَذَکَّرُونَ.
حب به خدا و شیطان

آیت‌الله فقیهی با بیان اینکه با توجه به مطالب گفته شده محبت، گاهی در مسیر الهی و گاهی در مسیر شیطانی است، تصریح کرد: اگر کسی فقط دنبال هوای نفس و شهوت‌رانی و گرفتن پست و مقام و کسب مال باشد و از هیچ غیبت و تهمت، وعده‌های دروغ و فریبنده و بیجا هم ابایی ندارد تا به اهدافش برسد حب شیطانی دارد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهار کرد: محبت‌های شیطانی انسان را به سمت عذاب و جهنم می‌برد، ولی اگر محبت، خدایی شود انسان حاضر است جان خودش را هم در این مسیر فدا کند کما اینکه شهدای اسلام که انسان‌های معصومی هم نبودند جان خود را فدا کرده و در راه ارزش‌ها شهید شدند.

وی افزود: قرآن کریم در این آیه به اشد حب اشاره کرده است یعنی کسانی که محبت عمیق به خدا دارند، اهل ایمان هستند. نکته دیگری که در آیه باید به آن توجه شود در قسمت «یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللَّهِ» است؛ در اینجا ضمیر «هم» به انداد بازگشت دارد، ولی از آن استفاده می‌شود که انداد شامل انسان‌های ظالم و سلاطین جور هم هست.

آیت‌الله فقیهی اظهار کرد: با توجه به اینکه مقدمه حب در دست خود انسان است بنابراین باید مراقب باشیم که به هر کسی و هر چیزی حب و علاقه پیدا نکنیم، حب ما باید جهت و هدف و محور مشخص و مطلوب داشته باشد نه اینکه به خاطر مال و زیبایی و قدرت کسی جذب او شده و به او محبت کنیم. خدا در قرآن کریم قصد دارد محبت مطلوب خود را به ما نشان دهد لذا از ایمان و شدت حب به خود سخن گفته است.

استاد درس خارج حوزه علمیه بیان کرد: علاقه به انسان‌های دیگر عیب نیست و انسان به همسر و فرزند و برخی رهبران جامعه علاقه دارد و امری طبیعی است، ولی باید با خودمان صداقت داشته باشیم که این علاقه و حب ناشی از چیست؟ اگر در مسیر الهی است پسندیده است و اگر خیر ناپسند است.
حب باید عقلانی باشد

آیت‌الله فقیهی با بیان اینکه احساس انسان و حب او باید مبتنی بر عقلانیت باشد و نه احساسات زودگذر، گفت: محبت اگر با احساس بدون مبنا همراه شود منتهی به برخی حوادثی می‌شود که اخیرا در کشور دیدیم، ابراز احساس و علاقه باید به صوت منطقی و صحیح باشد وگرنه احساس باطل نمی‌توانند انسان را به هدف برساند؛ انسان باید سعی کند محبت‌های او الهی باشد.

وی افزود: معمولا محبت‌ها به سمت یک قدرت حرکت می‌کنند و خدا در این آیه تذکر داده است که أَنَّ الْقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِیعًا؛ بدانید همه قدرت‌ها نزد خداوند است و اگر کسی هم قدرتی دارد خارج از اراده و قدرت الهی نیست. اگر بدانیم یک قدرتی یا یک زیبایی و مال و ثروت، فانی و زودگذر است فقط در راستای عشق و محبت کسی حرکت خواهیم کرد که قدرت او زوال‌ناپذیر و تمام‌ناشدنی است. امام خمینی (ره) در پرتو همین ایمان حقیقی و واقعی به همه قدرت‌های مستکبر دنیا پشت کرد، زیرا او به قدرت خدا باور داشت و می‌دانست مابقی قدرت‌ها، پوشالی است.

استاد درس خارج حوزه علمیه گفت: از این رو عباد در کلام امام علی (ع) به سه دسته تقسیم می‌شوند؛ برخی خدا را از روی عشق و محبت و اخلاص عبادت می‌کنند، برخی نگاه تاجرانه دارند و به طمع بهشت و برخی هم از ترس جهنم که البته همه آن‌ها هم خوب است، ولی حب شدید زمانی است که انسان خدا را فقط به خاطر لیاقت او عبادت کند.
لزوم اعتماد و توکل به خدا

وی افزود: نتیجه حب به خدا و ایمان، توکل است و کسی که به خدا توکل و اعتماد کند خداوند هم او را کفایت خواهد کرد: أَلَیْسَ اللَّهُ بِکَافٍ عَبْدَهُ ...؛ راه حل مشکلات، صبر و توکل بر خداوند است، ما به زید و عمرو و. اعتماد می‌کنیم و بعد می‌بینیم نتیجه هم نمی‌دهد.

آیت‌الله فقهی افزود: اعتماد به خدا سبب حل مشکلات است و البته شرط آن یاالله گفتن در دل شب است. یک مقداری بر این مسئله تمرکز داشته باشید یعنی خواسته‌هایتان را از خدا بخواهید و به او توکل کنید و البته باید در این مسیر صبور باشید.

آیت‌الله فقیهی با طرح این پرسش که نشانه محبت به خداوند چیست، تصریح کرد: اولین نشانه آن محبت به ۱۴ معصوم و اهل بیت (ع) است، محبت به دستورات دینی و حجاب و صداقت و مال حلال است و وقتی این محبت باشد به تعبیر قرآن؛ فاتبعونی یحببکم الله، هم خواهد آمد. متابعت از پیامبر (ص) و ائمه (ع) مقدمه محبت و حب شدید به خداوند است.

محبت به ۱۴ معصوم (ع)؛ مقدمه محبت به خدا

وی اضافه کرد: در زیارت جامعه می‌خوانیم؛ من احبکم فقد احب الله و من ابغضکم فقد ابغض الله، هر کسی شما را دوست دارد خداوند را دوست دارد. این مسیری است که انسان مؤمن واقعی آن را انتخاب کرده و در آن مسیر صبور و ثابت قدم است و هر نوع محبت دیگری هم که دارد در راستای همین محبت است.

استاد درس خارج حوزه علمیه تاکید کرد: اگر به زن و فرزند هم باید خیلی علاقه داشته باشیم به خاطر خداست؛ اگر مال و مقام و شهرت هم می‌خواهیم باید به خاطر خدا باشد نه اینکه به شهرت برسیم و بعد آن را در مسیر دشمنی با دستورات دینی به کار ببریم و دست به کار‌های نادرستی بزنیم که شما این چند وقت از سوی برخی افراد ملاحظه کردید.