به گزارش خیمه مگ، آیت‌الله محسن فقیهی، استاد درس خارج حوزه علمیه، در ادامه مباحث تفسیری سوره بقره به تفسیر آیات ۱۷۴ و ۱۷۵ این سوره پرداخت.

وی گفت: این آیات می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ الْكِتَابِ وَيَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا أُولَئِكَ مَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ إِلَّا النَّارَ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَا يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ﴿۱۷۴﴾ أُولَئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَةَ بِالْهُدَى وَالْعَذَابَ بِالْمَغْفِرَةِ فَمَا أَصْبَرَهُمْ عَلَى النَّارِ.»﴿۱۷۵﴾

آیت‌الله فقیهی تصریح کرد: بحث در آیه ۱۷۴ در مورد گناه بزرگ کتمان است و اینکه فردی اصول و فروع دین و حقایق الهی را کتمان و مخفی کند. این کتمان عمدتاً به خاطر دنیا و پول و مقام و امکانات دنیوی است. کسی که حق و حقیقت را کتمان کند در واقع وجود خودش را به دنیا فروخته است، در حالی که انسانیت انسان به شرافت و بیان حقیقت است و اگر حقایق را کتمان کند در حقیقت وجود ذی جود او فروخته شده است و این فرد ارزشی در نزد خداوند ندارد.

استاد درس خارج حوزه علمیه بیان کرد: در مباحث فقهی در بحث ثمن و مثمن و معاملات داریم که وقتی چیزی فروخته شد مالکیت آن منتقل شده است و اگر انسانی حقیقت را نگوید در واقع ثمن وجودی‌اش را که بهای آن بهشت است به ثمن قلیل دنیا فروخته است.

وی اضافه کرد: کتمان حقایق سبب پایمال‌شدن حق می‌شود. برخی افراد با زبان و سکوت و عملشان، خلاف‌ را تایید و امضاء می‌کنند و کسانی که چنین کنند يَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا. اشتری هم به معنای خرید و هم به معنای فروش در قرآن به کار رفته است و در اینجا به معنای فروختن آمده است. از دید این آیه شریفه کسانی که چنین ویژگی داشته باشند در روز قیامت خداوند با آنان سخن نخواهد گفت، آنها تزکیه و پاکیزه نمی‌شوند و برای آنها عذاب دردناکی وجود دارد. «أُولَئِكَ مَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ إِلَّا النَّارَ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَا يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ.»

استاد درس خارج حوزه علمیه بیان کرد: هیچ گناهی نداریم که این‌قدر عذاب دردناک داشته باشد؛ یعنی بطون آنها از عذاب پر شود و خداوند با آنان سخن نگوید. اینها کسانی هستند که ضلالت و گمراهی را می‌خرند. اینها هدایت را دادند و گمراهی خریدند؛ هدایت چه بود؟ فطرت الله التی فطرالناس؛ فطرت است، فطرت اصلی انسان، حق‌طلب و هدایت‌طلب است ولی انسان با کتمان حقایق به تدریج این فطرت را غبارآلود می‌کند. هر انسان عاقلی طرفدار حق است ولی به خاطر منافع دنیا، حقیقت را کتمان می‌کند و روح پاک و فطرت و عقل سلیم انسان به واسطه خریدن ضلالت و گمراهی تباه می‌شود. این خریدن ضلالت هم عمدتا به خاطر انواع و شقوق دنیاطلبی از جمله کسب قدرت و مال و شهوت و قدرت و... است.

کتمان حقیقت مساوی عذاب الیم است

وی گفت: بین عذاب و کتمان حقیقت علت و معلول برقرار است یعنی کتمان حق، علت برای پر شدن بطون آنها از عذاب الیم است و با این کار خود را به گمراهی و ضلالت می‌اندازند و بدتر اینکه وقتی مغفرت خدا شامل حال انسان می‌شود آن را به عذاب تبدیل و مسیر مغفرت الهی را سد کنند. باید به خاطر داشته باشیم که ممکن است انسان با کتمان یک حقیقت، مال و اموال و قدرت و شهوت و شهرتی هم به دست بیاورد، ولی به قیمت آتش جهنم و خراب‌کردن آخرت او است و به تعبیر قرآن، دنیا در برابر آخرت متاع قلیل و اندکی است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه تصریح کرد: البته این مسئله برای همه مردم وجود دارد ولی برای علما و فضلا و شخصیت‌های با نفوذ بیشتر محل ابتلا است؛ یک واعظ و طلبه و نویسنده با سخن گفتن یا با قلم خود می‌تواند حقایق را بیان یا آن را کتمان کند و کتمان حق، مسئله بسیار خطرناکی است. البته توبه چنین انسانی فایده ندارد، زیرا عده زیادی از مردم به سبب کتمان حقایق گمراه شده‌اند.

کتمان حق با استغفرالله پاک نمی‌شود

استاد درس خارج حوزه علمیه بیان کرد: البته این کتمان مراتبی هم دارد، گاهی فرد، حقایقی مانند توحید و معاد و نبوت و امامت را کتمان می‌کند و عقیده دیگران را باطل می‌کند، ولی گاهی یکسری حقایق مذهبی و مصالح مردم که هر کدام مراتب عذاب متفاوتی هم دارد و توبه در صورتی قبول است که فرد تلاش کند افرادی را که گمراه کرده است به مسیر هدایت برگرداند وگرنه توبه هیچ ثمری نخواهد داشت و اینکه ما استغفرالله بگوییم مسئله حل نمی‌شود؛ برخی فکر می‌کنند اگر در جایی که باید حقیقتی را بگویند سکوت کنند تکلیفشان را انجام داده‌اند، در صورتی که برخی به خاطر سکوت شما در گمراهی افتاده‌اند.

آیت‌الله فقیهی بیان کرد: اگر شما باعث گمراهی یک نفر و یک گروه بشوید توبه بدون اینکه آنها را هدایت کنید چه ثمری دارد؟ اینها راه مغفرت و صلح و صفا با خدا را بسته‌اند. خیلی‌ها مرتکب بدترین گناهان مانند شراب و قمار و زنا و ... می‌شوند ولی توبه می‌کنند اما کسی که حقایق را کتمان کند مسیر مغفرت الهی را می‌‍بندد؛ مردم ممکن است به سکوت این فرد یا دفاع و حمایت او از یک فکر و عقیده و نظر توجه داشته باشند و او هم می‌تواند عامل هدایت و هم مانع باشد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: برخی افراد خلاف‌ها و فسادها را می‌بینند و سکوت می‌کنند و تا جایی می‌رسد که دیگر نمی‌توان جلوی آن را گرفت، در حالی که اگر روز اول جلوی آن گرفته شده بود به اینجا نمی‌رسیدیم و این به خاطر کتمان حقایق از سوی افرادی است که مسئولیت در این زمینه دارند.

مسئولیت سنگین علما

استاد درس خارج حوزه علمیه بیان کرد: مسئولیت علما و طلاب و فضلا بسیار در آگاهی‌دادن به مردم سنگین است و اگر حقایق را بیان نکنند مشمول این عذاب‌ها خواهند شد. طلاب باید به تقویت عدالت و کم‌شدن ظلم کنند. ممکن است کسی بگوید من خیلی نماز شب خوانده‌ام و مستحبات زیادی انجام داده‌ام و اعمال خیر انجام داده‌ام بله اینها خیلی خوب است و خداوند اجر کارهای نیک را خواهد داد، ولی سکوت در جایی که باید حقایق را بگوییم و گفتن در جایی که سکوت لازم است مسئولیت سنگین‌تری است.

وی افزود: کتمان حقیقت می‌تواند ثواب همه عبادات را هم از بین ببرد. کسانی از ما طلاب که عقاید مسلم شیعه و اسلام را با تردید روبرو می‌کنند و ذهن و روح مردم را گمراه می‌کنند باعث بدبختی ابدی گروهی خواهند شد و این با نماز و روزه مستحبی پاک نمی‌شود. ممکن است این اعمال موجب تخفیف در عذاب باشد ولی سبب نجات این افراد   نیست.

وظیفه سنگین مسئولان جامعه اسلامی

استاد درس خارج حوزه علمیه اظهار کرد: کسانی که در کشور مسئولیت دارند هم وظیفه سنگینی بر دوش آنان است، زیرا اگر بدانند کسانی بیت‌المال را غارت می‌کنند و می‌خورند و می‌برند ولی افشاگری نمی‌کنند یا همراهی و سکوت دارند عذاب سختی در انتظار آنان خواهد بود زیرا یک کشور را بدنام کرده‌اند و عده زیادی گرفتار ضلالت و گمراهی شده‌اند. به همین دلیل کمتر گناهی است که در قرآن چنین وعده عذاب شدیدی داده باشد که کسی نمی‌تواند بر آن عذاب صبر کند.

وی بیان کرد: حالا که این لباس را پوشیده‌ایم و بالای منبر نشسته‌ایم قول و فعل و گفتار و رفتار ما مسئولیت زیادی متوجه ما می‌کند و باید بر مدار حق حرکت کنیم و از کتمان حق بپرهیزیم. «أُولَئِكَ مَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ إِلَّا النَّارَ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَا يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ.»