پیامبر اسلام صلی ‌الله علیه و آله پیامبری برگزیده برای تمام بشریت است و تنها برای مسلمانان نیست؛ همچنان که هر فرد مسلمانی ملزم است به تمام انبیای الهی ایمان بیاورد و به هدایت آنها اقتدا کند. خداوند این وجود مقدس و نورانی را خاتم‌الأنبیاء قرار داد تا آن مأموریت‌ها و اخباری که رسولان گذشته نسبت به آن‌ها وظیفه داشتند، به اتمام برساند و یا آن اقداماتی که از عهدۀ توان آنان خارج بود، به سرانجام برساند؛ از این جهت ایمان به خاتم الأنبیاء را برای تمام انسان‌ها واجب کرد تا کاروان بشریت به سرانجام مطلوب خداوند برسد، منتها دشمن شیطان سدّ راهی بر این امر شد و با وجود بشارت‌های فراوانی که پیامبران نسیت به رسول آخرالزمان دادند، مورد تحریف و تبدیل قرار گرفت.

اما یکی از مأموریت‌ها و یا بهتر است بگوییم یکی از برکت‌هایی که خداوند به واسطۀ وجود نورانی برترین مخلوق خویش یعنی حضرت محمد مصطفی صلی ‌الله علیه و آله قرار داد، تزکیۀ انسان‌ها و رهاندن آنها از غل و زنجیر گناهان، خطاها و سنت‌های دست و پا گیر در مسیر رشد آنهاست و قرآن نیز گویای همین حقیقت است؛ در واقع برای درک بهتر مأموریت پیامبر و فضائل ایشان و نیز درک خیرات و برکات بهترینِ بشر باید به بهترینِ منبع وحی که همان قرآن است، رجوع شود.

خداوند در سه آیه به صورت مستقیم رسول خدا صلی ‌الله علیه و آله را مایۀ تزکیۀ مؤمنان و یا انسان‌ها معرفی کرده است:

* اولین آیه مربوط به 129 سورۀ بقره است آنجا که ابراهیم (علیه‌السلام) از خداوند درخواست می‌کند رسولی قرار دهد تا انسان‌ها را تعلیم کتاب و حکمت دهد و آنها را تزکیه کند: «رَبَّنا وَ ابْعَثْ فیهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِکَ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ یُزَکِّیهِمْ‏ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَزیزُ الْحَکیمُ» یعنی «اى پروردگار ما، در میان آنان رسولی از خودشان برانگیز که آیات تو را بر آنان بخواند و آنان را کتاب و حکمت بیاموزد و [از آلودگى‏‌هاى ظاهرى و باطنى] پاکشان کند؛ زیرا تو عزیز و حکیمى‏».

* دومین آیه مربوط به 164 آل‌عمران است که فرمود «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنینَ إِذْ بَعَثَ فیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ‏ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفی‏ ضَلالٍ مُبینٍ»؛ یعنی یقیناً خدا بر مؤمنان منّت نهاد که در میان آنان پیامبرى از خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنان مى‏‌خواند و پاکشان مى‌‏کند و کتاب و حکمت به آنان مى‌‏آموزد و به راستى که آنان پیش از آن در گمراهى آشکارى بودند.»

* سومین آیه مربوط به آیۀ2 سورۀ جمعه است: «هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ‏ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفی‏ ضَلالٍ مُبینٍ»؛ یعنی «اوست که در میان اُمیین پیامبرى از جنس خودشان برانگیخت تا آیات او را بر آنان بخواند و آنان را پاکشان کند و به آنان کتاب و حکمت بیاموزد؛ آنان قطعاً پیش از این در گمراهى آشکارى بودند.

در واقع می‌توان نتیجه گرفت، آیۀ 164 آل‌عمران و آیۀ2 سورۀ جمعه اجابت دعای ابراهیم نبی علیه‌السلام است، با این تفاوت که خداوند دعای ایشان را به این صورت اصلاح کرد که تزکیه را مقدم بر تعلیم کتاب و حکمت قرار داد.

اما از جمله برکات وجود مقدس رسول خدا صلی ‌الله علیه و آله در پالایش روح انسان‌ها و برداشتن غل و زنجیر خطاها از دوش آنان، مربوط به آیۀ157 سورۀ اعراف است؛ خداوند دربارۀ ویژگی مؤمنان به آیات می‌فرماید: «الَّذینَ یَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِیَّ الْأُمِّیَّ الَّذی یَجِدُونَهُ مَکْتُوباً عِنْدَهُمْ فِی التَّوْراةِ وَ الْإِنْجیلِ یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّباتِ وَ یُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبائِثَ وَ یَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْأَغْلالَ‏ الَّتی‏ کانَتْ عَلَیْهِمْ فَالَّذینَ آمَنُوا بِهِ وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»؛ یعنی «همان کسانى که از این رسولِ نبیّ اُمّی که او را نزد خود [با همۀ نشانه‌‏ها و اوصافش] در تورات وانجیل نگاشته مى‏‌یابند، پیروى مى‌‏کنند؛ رسولی که آنان را دعوت به معروف کرده و از منکر باز می‌دارد و پاکیزه‏‌ها را بر آنان حلال و ناپاک‏ها را بر آنان حرام مى‌‏کند و نیز بارهاى سنگین و غل و زنجیرها [ىِ جهل و خطاها را] که بر دوش آنان است برمى‏‌دارد؛ پس کسانى که به او ایمان آوردند و او را [ در برابر دشمنان ] حمایت کردند و یاریش دادند و از نورى که بر او نازل شده پیروى کردند، آنان اهل فلاح هستند.

در این آیه تأکید بر این است که نام و صفت رسول خدا صلی ‌الله علیه و آله در تورات و انجیل (حقیقی) ثبت شده است. بنابراین مخاطبان آیه، حداقل پیروان ادیان اسلام و یهود و مسیحیت است. حال در بین ایشان هرکه ایمان به آیات داشته باشد و از پیامبر تبعیت کند، مشمول محبت‌های خداوند می‌شود که کمترین برکات، برداشتن بار سنگین گناهان و خطاها و نیز گشودن غل و زنجیرهایی است که انسان‌ها را زمینگیر می‌کنند تا آنها سبکبال به مسیر خود ادامه دهند. منتها این ایمان باید همراه با سه مسئلۀ مهم باشد: «عَزَّرُوهُ» یعنی یاری و حمایت زبانی و عملی. «نَصَرُوهُ»؛ نصرت ایشان با تبعیت از مسیر ایشان. «وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذی أُنْزِلَ مَعَهُ»؛ تبعیت از نوری که بر ایشان نازل شده است که طبق روایت امام صادق علیه‌السلام، همان ولایت امیر مؤمنان و خاندان عترت  علیهم‌السلام است. (الکافی (دار الحدیث)، ج1، ص479)