زهرا بختیاری: هشت سال دفاع مقدس نقطه عطفی در تاریخ ایران است. سال‌هایی که ملت ما با دست خالی در مقابل عراقی می‌جنگید که تمام دنیا پشتیبانش  بودند تا به هر صورتی که می‌شود پیروز این نبرد باشد. پیروزی برای عراق یعنی موفقیت استکبار و در رأس آن ایلات متحده. یعنی از بین رفتن آنچه در انقلاب اسلامی به دست آمده بود.

توازن قوا در دو جبهه به گونه‌ای بود که حاذق ترین کارشناس نظامی در دنیا هم نمی‌توانست آن را به نفع ایران پیش بینی کند. کشوری که نه تنها دستش به لحاظ تسلیحات جنگی خالی بود بلکه باید علاوه بر دشمن خارجی با دشمنان داخلی خود یعنی منافقن هم می‌جنگید. منافقینی که توانسته بودند تا رده ریاست جمهوری و روی کار آمدن ابوالحسن بنی صدر، نفوذ کنند.

اما بعد از پیروزی قاطع در جنگ تحمیلی آنچه این دوران هشت ساله طلایی را تهدید می کند تحریف و دروغ پردازی پیرامون آن است. دشمن سال‌ها در تلاش است تا به هر شکلی این برهه را برای نسل ‌های آینده کم رنگ کرده و یا با دروغ و تحریف واقعیت را نقض کند. با سردار علی اصغر جعفری معاون هماهنگ کننده استان‌های بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و مدیر سابق باغ موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، که همراه کارگروهی به این تحریف ها و شبهات راجع به دفاع مقدس در فضای مجازی، می‌پردازد به گفت و گو نشستیم: 

دفاع مقدس چقدر در موقعیت کنونی کشور پس از گذشت حدود چهار دهه، اثر داشته است؟

جعفری: دفاع مقدس یکی از نقاط قوت و نقطه عطف ایران در تاریخ معاصر است. موضوعی که هم هویت ما را ارتقا بخشیده و هم آن را تقویت کرده است. همچنین دستاوردهای جنگ تحمیلی در حوزه بین‌الملل در نقش آفرینی و بازیگری روز افزون ایران موثر بوده و موجب شد در این عرصه نیز توفیقات بیشتری داشته باشیم. در موضوع اقتصاد ملی هم این سال‌ها موقعیت‌های بسیار خوبی را برای ما فراهم کرد و بدون شک توفیقاتی که امروز در بسیاری از مسائل داریم مدیون حماسه بزرگ دفاع مقدس هستیم. حوزهایی مثل زیرساخت فنی، نظامی، دفاعی، امنیتی، پزشکی، حوزه‌های مختلف مرتبط با بحث‌های مهندسی و ... دفاع مقدس این ظرفیت‌سازی‌ها را فراهم کرد و تجارب خوبی را برای ما به ارمغان آورد، تجاربی که در شرایط عادی نمی‌توانستیم به دست بیاوریم و دنیا هم به ما این تجارب را منتقل نمی‌کرد.

حتما می‌دانید که ایران آن هشت سال در شرایط  بحرانی برای حفظ حیات و تمامیت ارضی خود قرار داشت. شرایطی که مردم به رهبری امام خمینی(ره) پا به میدان گذاشتند و به‌رغم همۀ سختی‌ها و مشکلات و تنگناها، جمهوری اسلامی توانست در دفاع مقدس پیروز شود. شاید این مثال را زیاد شنیده باشید که در اوایل جنگ حتی سیم خاردار هم نداشتیم و در دنیا هم کسی حاضر نبود به ما بفروشد اما به یک موقعیتی رسیدیم که در پایان جنگ بخش زیادی از تجهیزات نظامی را خودمان تولید می‌کردیم.

وقتی از این دستاوردها صحبت می شود، زمانی ارزش آنها مشخص می‌شود که بدانیم دشمن مقابل چقدر قدرت داشته است؟

جعفری: بله. وقتی می‌گوییم ما پیروز شدیم معنی‌اش این نیست از اول جنگ تا آخر جنگ، با دشمن ضعیف و مفلوکی مواجه بودیم و ما هر روز سر دشمن را به سنگ می‌زدیم! نه اینطور نیست، جنگ است دیگر، مثل دو تیم فوتبال. در بخش اول جنگ چند گل هم از دشمن خورده بودیم، اما مهم این بود در بخش دوم توانستیم پاسخ محکمی به این تجاوزها بدهیم و بیشتر از دشمن بتوانیم بازی را به نفع خودمان تمام کنیم.

 مثلاً کسی منکر آن نیست که در فلان عملیات شکست خوردیم و یا در فلان عملیات توفیق نداشتیم یا توفیق ما کم بوده، اما معدل کلی کار نشان می‌دهد ما پیروز شدیم آن هم درمقابل دشمنی که همه قدرت‌های استکباری در حمایت از او سنگ تمام گذاشتند و می‌خواست ما را نابود کند و بخشی از سرزمین ما را جدا کند، در این کشور ناکارآمدی ایجاد کند و رفتار جمهوری اسلامی را در جهت منافع خودش هدایت کند. دشمنی که هدفش برگرداندن دوباره آمریکا به ایران بود تا اقتدار ما را در منطقه زیر سوال ببرد و حوزه نفوذ انقلاب اسلامی را کم کند. می‌خواست انقلاب اسلامی را ناموفق جلوه بدهد. اما خدا را شکر هیچ کدام از اینها محقق نشد. و امروز ببینید صدام کجاست؟ آنهایی که از صدام حمایت می‌کردند امروز در چه وضعی هستند؟ دشمنان ما در چه شرایطی هستند و ملت ما کجا ایستاده است؟ وقتی اینها را کنار هم می‌گذاریم، هر آدم عاقلی که محاسبات منطقی حداقلی داشته باشد، می‌گوید ایران در جنگ تحمیلی پیروز بوده. در حالی که بله ممکن است ما 10 تا مشت هم خوردیم ا​ما 500 تا مشت به دشمن زدیم. این جنگ، جوانان ارزشمندی را از ما گرفت ولی  خون آنها باعث شد امروز ایران بیش از پیش سربلند عزتمندو الهام بخش باشد.

 در طول تاریخ ایران قراردادهایی وجود دارد که اگر نگوییم، اغلبشان باعث ضرر جدا شدن تکه ای از این خاک بوده است. مثل همان جریانی که در دوره پهلوی برای بحرین پیش آمد. دفاع مقدس چه تفاوتی با این موارد دارد؟

جعفری: دفاع مقدس سربلندی را بعد از حقارت‌های تحمیل شده ماجراهایی مثل ترکمنچای و گلستان به کشور برگرداند. ما قراردادهایی داریم که ملت ایران را تحقیر کرده است،‌ و هنوز که هنوز است وقتی آن حقارت را به یاد می‌آوریم احساس شرمندگی می‌کنیم. زمانی بود که دشمن شمال و جنوب کشور را بدون اطلاع مسئولان وقت حکومت گرفت. رهبران کشورهای پیروز بدون اِذن حاکمان کشور آمدند اینجا جلسه گذاشتند و شاه بی‌کفایت و مهره وابسته پهلوی را به آن جلسه حتی  راه ندادند! این‌ها وارث حوادث تلخ تاریخ است. 

در جنگی که دشمن به ما تحمیل کرد و همه ظرفیت‌های نظام سلطه پشت سر رژیم بعث عراق ایستاد، همه به صدام کمک کردند، تجهیزات، امکانات، اطلاعات و سلاح شیمیایی دادند، از کمک‌های مالی تا نظامی که نیاز بودند به رژیم بعث عراق دادند ولی در میدان عمل لطف خدا، حمایت ملت، ایثارگری نیروهای مسلح و رهبری امام(ره) باعث شد جنگ به نفع جمهوری اسلامی تمام شود. این نقطۀ طلایی است و این پرچم بالاست و ما هر روز به این می‌بالیم و به آن افتخار می‌کنیم. اگر این افتخار ادامه پیدا کند و نسل‌های جدید ما این توفیقات را درک کنند به این دوران می‌بالند و این را تجربه مثبتی تلقی می‌کنند و از آن برای آینده استفاده خواهند کرد و عملاً ریل پیشرفت ما براساس آن چیده می‌شود، به تبع دشمن هم هر روز ناکام‌تر خواهد بود.

  برای زنده ماندن این بخش در تاریخ کشورمان چکاری باید انجام دهیم؟

جعفری: ما بایستی دستاوردهای این دوران پر افتخار را حفظ و آن را تقویت کنیم. یقیناً دشمن هم این دوران را تضعیف می‌کند و این یک معادله روشنی است. امروز دشمن دیگر به این جمع‌بندی رسیده که با ما نمی‌تواند جنگ نظامی کند، بنابراین سعی می‌کند ناوهایش از بُرد موشک‌های ما فاصله بگیرد، امروز جمهوری اسلامی در منطقه نه تنها خودش را حفظ کرده بلکه تمام هم‌پیمانان خود را هم حفظ کرده است. روزی برای پس گرفتن یکی از شهرهایمان تلاش می‌کردیم، امروز داریم کشورها و بلادهای اسلامی را از چنگ دشمن خارج می‌کنیم و به آنها کمک می‌کنیم. بنابراین این عزت و اقتدار را دشمن می‌خواهد تخریب کند و به نسل جوان ما بگوید ایران در دفاع مقدس پیروز نشد. و برای به کرسی نشاندن این حرف‌ها، شبهاتی نیز مطرح می‌کند مثل اینکه چرا بعد از پیروزی در خرمشهر ایران جنگ را تمام نکرد؟

 این بحث‌ها هم از باب خیرخواهی و تاریخ‌دانی نیست، از باب تخریب و تضعیف و کاهش قدرت جمهوری اسلامی است. یکی از کارهایی که در حوزه جنگ ترکیبی و جنگ شناختی می‌کنند این است که تلاش می‌کنند نسل جوان ما این پیروزی را حس نکند و عظمت این پیروزی را درک نکند و آن را یک چیز عادی تلقی کند. همچنین  خسارت ما را خیلی بزرگ نشان می‌دهند و خسارت دشمن را ناچیز نشان می‌‌دهند و بحث فایده را در این مساله برای ما کم جلوه می دهند.

 ایجاد شبهه چقدر می‌تواند دشمن را در رسیدن به هدفش جلو ببرد؟

جعفری: در جنگ ترکیبی یکی از وسیله‌ها و سلاح‌های دشمن ایجاد شبهه است. آنها تلاش می‌کنند دستگاه ذهنی جوانان ما را از مسیر اصلی خودش منحرف کنند. بنابراین اطلاعات غلط، زیاد و اغواکننده می‌دهند. یکی از بحث‌هایی که الان دشمن کار می‌کند که البته مربوط به الان هم نیست و از دوران جنگ بوده، همین است که بی بی‌سی، رادیو آمریکا، و ... هر روز مرتب تولید شبهه می‌کردند و می‌کنند، که مردم را ناامید کنند. حتی یادم هست زمان فتح خرمشهر اینها تا چند روز می‌گفتند ایرانی‌ها دروغ می‌گویند! تا اینکه خبرنگاران رفتند از داخل خرمشهر گزارش دادند، بعد دیگر آنها سکوت کردند. یعنی سعی می‌کردند این را هم کتمان بکنند.

 بستر اصلی این شبهه پراکنی‌ها کجاست؟

جعفری: الان شرایط متفاوت شده، رسانه‌ها نقش‌آفرین شدند، فضای مجازی میدان را در اختیار گرفته،‌ تولید خبر و شبهه و سوال کار ساده‌ای شده، هر کسی می‌تواند در خانه‌اش 10 سوال و 10 شبهه را مطرح کند. اغلب طراحان شبهه اصلاً دنبال پاسخ هم نیستند و فقط می‌خواهند این مسائل را منتشر کنند تا اذهان را تخریب کنند.

 در یکی از سخنرانی هایتان از 350 شبهه پیرامون دفاع مقدس صحبت کردید. ممکن در این خصوص بیشتر توضییح دهید؟

جعفری: بله ما در بررسی‌هایی که انجام دادیم تقریباً‌ چیزی حدود 350 شبهه یا سوال راجع به دفاع مقدس مطرح شده که بیشتر مطرح کنندگانش دنبال پاسخ نبودند یا اگر پاسخ هم آمده آنها به آن توجه نکردند. مااین موارد را در فضای مجازی احصا کردیم. از بحث‌های مهم و پیچیده تا بحث‌های پیش‌پاافتاده. در بررسی‌هایی که مجموعه و تیم کارشناسی ما انجام داده است، همه اینها پالایش شده و به حدود 30 شبهه رسیدیم که نشان می‌دهد اینها از یک اتاق فکر ناشی شده، یعنی تیمی روی آنها کار کرده. در مجموع اینها 5،‌ 6 شبهه کلیدی‌تر است. یعنی اگر پاسخ آنها گفته شود عملاً‌ بخش زیادی از آنچه ایجاد شده را می‌شود مدیریت کرد.

 نمی شد پیش از مطرح کردن خیلی از شبهات، روشنگری هایی در خصوص مسائل حساس جنگ می کردیم تا این موارد کمتر رخ می داد؟

جعفری: پیروزی و عظمت دفاع مقدس مثل خورشید در سپهر انقلاب اسامی می درخشد، برای همین ما احساس نمی‌کردیم باید به برخی مسائل بپردازیم. اما بالاخره دشمن سعی می‌کند این خورشید پر فروغ را هم به خاموشی بکشاند. ما شخصیت بزرگتر از اباعبدالحسین(ع) در جهان اسلام چه کسی را داریم؟ این شخصیت باعظمت وقتی به کربلا رفت، گروهی از مسلمانان به عنوان خارجی روبروی او ایستادند و گفتند او از دین خروج کرده و با ایشان جنگیدند و  حضرت را به شهادت رساندند. دلیل آ‌ن این بود که شبهه آنقدر شدید شد و تبیین گسترده برای نخبگان و آحاد جامعه فراهم نشد و نتوانستند مسائل را روشن کنند، مسلمانان هم دچار سردرگمی شدند و بعداً هم به سرشان زدند که چه کردیم، ولی فایده‌ای نداشت.

دشمن شبانه روز در حال تلاش است در حالی که ما خیال می‌کردیم این هشت سال آنقدر روشن و شفاف است که کسی نمی تواند فضا را غبارآلود کند. اگر بخواهند دست به چنین شبهه افکنی‌هایی بزنند کسی از آنها نمی‌پذیرد، البته اینطوری هم است، در مورد دفاع مقدس خوشبختانه در کشور ما یک همگرایی فراهم است، یعنی دفاع مقدس یک نقطه‌ای است که همه جریانات سیاسی و همه جریانات مذهبی و دینی و همه اقوام و هر ایرانی و حتی آن کسی که با انقلاب و نظام زاویه دارد، نسبت به دفاع مقدس و شهدا ارادت دارد و می‌گویند اینها کشور ما را نجات دادند که این نقطه مثبت و ارزشمندی است. اما به هر ترتیب این نشان داد اگر ما سکوت کنیم و حرف نزنیم بالاخره دشمن تلاش خودش را می‌کند، خسته هم نمی‌شود، اینها ممکن است در نسل جوان تاثیر بگذارد، ممکن است کسانی که دسترسی نداشته باشند یا اصلاً اهل مطالعه نباشند، این شبهات را بپذبرند. اگر ما درست روایت نکنیم دشمن روایت خود را جانشین خواهد کرد.

گویا قرارگاهی هم برای رسیدگی به این شبهات ایجاد شده است.

جعفری: بله. ما در بحث جهاد تبیین که آقا فرمودند، یک قرارگاهی در بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ایجا کردیم به نام قرارگاه جهاد تبیین دفاع مقدس و مقاومت، برای اینکه بتوانیم روشنگری کنیم تا متناسب با نیازهای جامعه به مخطبان اطلاعات درست و مستند داده شود. یکی از نکاتی که رهبر معظم انقلاب تاکید دارند این است که باید جلوی تحریف گرفته شود. در واقع یعنی به موضوع دفاع مقدس نه چیزی اضافه شود و نه فروکاسته شود. ایشان می‌فرمایند غلو هم نکنید و هر چه که بوده باید گفته شود. یعنی ما یک جایی شکست خوردیم، یک جای دیگر پیروز شدیم، این دلایل شکست و این دلایل پیروزی ماست و این باید به نسل جوان گفته شود و ما چیز پنهانی نداریم.

بنابراین تمام تلاش این است که دفاع مقدس آنگونه که بوده معرفی شود، اجازه ندهیم دروغ گفته شود، تحریف شود و یا غلو شود، همه اینها در این قرارگاه مورد توجه است و الحمدلله این شرایط فراهم است. تمام کتاب‌هایی که خاص پاسخ به سوالات بوده، دسته بندی شده. یعنی یک کتابشناسی انجام گرفته، مجموع 40 کتاب را احصا کردیم که در این حوزه به سوالات پاسخ دادند. البته این هم قوت و ضعف دارد.

ما راجع به آن 5 شبهه یا سوال کلیدی که عملاً به نوعی سایر شبهات زاییده اینها است، یک تیم گذاشتیم که در حال مطالعه هستند، امیدواریم بتوانیم حداکثر تا یک سال آینده برای هر کدام از اینها یک مجموعه مستقلی را با مستندات ارائه کنیم و چاپ شود و بیرون بیاید که هر پژوهشگر و محققی و هر کسی که علاقمند است راجع به آن حوزه، بتواند اسناد و مدارک را ببیند.

 به این 5 شبهه می‌توانید اشاره کنید که بیشتر در چه موضوعاتی است؟

جعفری: بعضی از اینها طرح موضوع است. مثلاً یکی از شبهات این است که بعد از فتح خرمشهر جنگ باید تمام می‌شد و بعضی از آقایان نظامی و سیاسی نگذاشتند جنگ تمام شود و امام را در فشار گذاشتند. ایشان هم با ادامه جنگ موافقت کرد؛ بنابراین ما بعد از فتح خرمشهر نباید جنگ می‌داشتیم و هرچه خسارات و تلفات داشتیم بیهوده بوده!

یکی دیگر از شبهات این است که ما می‌توانستیم کاری بکنیم جنگ شروع نشود، یعنی قبل از شروع جنگ ما می‌توانستیم با کار دیپلماسی و منطقه‌ای کار بکنیم که جنگ نشود و کوتاهی کردیم که جنگ شروع شد! یعنی عملاً تجاوز صدام را گردن جمهوری اسلامی می‌اندازند که ما کم‌کاری کردیم. مشابه اینها، که حرف‌های مهمی است و اگر ما نتوانیم پاسخ بدهیم اینکه می‌گوییم صدام متجاوز است معنا ندارد.

 فکر می‌کنید سوالاتی که مطرح می شود فقط از جانب دشمن است برای غبارآلود کردن فضا؟

جعفری: خیر. برخی از کسانی که این سوال‌ها را مطرح می‌‌‌کنند ممکن حساب‌شده باشد اما برخی هم ممکن است دغدغه داشته باشند. مثلاً پسر یا دختر ما،  یا یک نوجوان دیگر این را بشنود می‌‌‌گوید راست می‌گوید چرا ما جنگ را ادامه دادیم؟ و واقعا هم برایش مبهم باشد. درحالی که ما ده‌ها دلیل مستند و محکم داریم که عاقلانه‌ترین راه این بوده که ما آنجا متوقف نشویم. یک نمونه بگویم مگر ما قطعنامه 598 را نپذیرفتیم و اعلام کردیم جنگ تمام شده و  قطعنامه 598 را پذیرفتیم، بعد از آن صدام با ما چه کرد؟ عملیات گسترده در جنوب و غرب کشور شروع شد و دوباره نیروهای بعث عراق تا نزدیک حمیدیه آمدند، شلمچه را دوباره گرفتند و تا نزدیک اهواز‌ آمدند، در غرب کشور تا اسلام‌‌آباد آمدند! ما که قطعنامه را پذیرفتیم،‌ اگر امام(ره) فرمان نداده بود و مردم به میدان نیامده بودند چه می شد؟ دوباره ملت توانستند دشمن را به جای قبلی‌اش برگرداننند.

خروجی این قرارگاه تا کنون چه بوده است؟

جعفری: الان یک سایتی را داریم آماده می‌کنیم که امسال تا دهه فجر امیدواریم کارهایش انجام شود و بالا بیاید، برای پاسخگویی به سوالات همه کسانی که سوال دارند، هر کسی که علاقمند است و می‌خواهد سوال بپرسد. ما یکسری سوالات را جواب دادیم و آنجا می‌گذاریم، یکسری سوالات هم افراد دارند که یا برای خودشان می‌فرستیم یا در سایت بارگذاری می‌کنیم به نام «پرسمان». کارهایش دارد انجام می‌شود و طراحی شده است. دوم اینکه ما نتایج کلان پروژه‌های 68 گانه را که بیش از 10 سال جمع زیادی از پژوهش گران برای آن زحمت کشیدند در اختیار داریم. یعنی تقریباً صفر تا صد دفاع مقدس در همه ابعاد در همه پروژه‌ها بررسی شده است. الان یک سایتی را برای آن آماده کردیم و بارگذاری شده است، تمام اسناد و مدارک و صوت و تصویر و عکس‌ همه اینها را داریم می‌گذاریم، برای پژوهشگران و محققاتی که می‌خواهند پژوهش کنند، بیایند و به مدارک دسترسی داشته باشند و کارها الان دارد انجام می‌گیرد.

سال گذشته با حضور سردار سرلشکر باقری این سایت افتتاح و رونمایی شد و الان دارد کامل می‌شود و انشاءالله حداکثر تا یک سال آینده تمام اسناد آن بارگذاری خواهد شد، چون تمام مشکلات ما این است که پژوهشگران ما به اسناد دسترسی ندارند. خوشبختانه الان 98 درصد اسناد دفاع  از محرمانگی خارج شده است و محققین می‌توانند دسترسی داشته باشند و بیایند استفاده کنند. همچنین یک نمایشگاه دائمی ایجاد شد که تمام اسناد در معرض دید قرار گرفت که اگر کسی می‌خواهد بیاید اینجا حضوری فیش‌برداری کند و کاری انجام بدهد، می‌تواند بیاید کارهایش را انجام بدهد. یک تیمی هم از بخشی از پژوهشگران، محققین، اساتید دانشگاه و پیشکسوتان دفاع مقدس گذاشتیم که اینها این سوالات را دسته‌بندی می‌کنند و بررسی می‌کنند و اگر یک جایی پاسخ داده شده و پاسخ درست و خوب است سوال را به آن پاسخ ارجاع می‌دهند و اگر نه نیاز به کامل کردن است، آن را کامل می‌کنند و در دسترس قرار می دهند تا استفاده شود. یکی از افتخارات ما این است که مدیریت دفاع مقدس، طبق فرموده آقا عاقلانه و عالمانه بود. حتی آقا فرمودند پذیرش قطعنامه عاقلانه‌ترین کار بود.

 بنابراین اگر کار عاقلانه بوده باید حتماً دلیل عاقلانه هم برای آن ارائه کنیم و اینها را داریم دسته بندی می‌کنیم. همچنین  هفته دفاع مقدس 5 کتاب را راجع به 5 موضوعی که بیشترین دغدغه در موردشان وجود دارد رونمایی خواهیم کرد. ضمن اینکه ما امسال تا پایان سال یک مجموعه پژوهش 4 جلدی در رابطه با تاریخ توصیفی دفاع مقدس را برای اولین بار منتشر می‌کنیم که عملاً تاریخ توصیفی دفاع مقدس مطرح می‌شود که خود این به بخشی از سوالات جواب خواهد داد.

ادامه دارد...