به گزارش خیمه مگ، حجت الاسلام حسین دهنوی در نشست تخصصی و آموزشی «تربیت فرزند» در مدرسه علمیه خواهران معصومیه(س) یزد وابسته به آستان مقدس امامزاده سیدجعفرمحمد(ع)، اولین قدم در تربیت فرزند را «درک دنیای کودک» بیان کرد.

وی افزود: بدون درک دنیای کودک نمی توانید او را هم درک کنید و برای رسیدن به این هدف باید عینک بزرگسالی را از چشم خود بردارید و دنیا را ازچشم کودک ببینید، یعنی در واقع باید درروح و قالب کودک خود قرار بگیرید.

*درک دنیای کودک اولین وظیفه والدین

کارشناس خانواده تصریح کرد: گاهی واکنش والدین در برابر رفتار کودک، برای کودک قابل درک نیست که اگر ما از قالب خود خارج شویم و دنیا را از زاویه کودک ببینیم آن وقت متوجه می شویم که کودک نیازمند شیطنت هم هست.

حجت الاسلام دهنوی با اشاره به روایتی از امام کاظم(ع) گفت: «مستحب است که بچه در کودکی شیطنت داشته باشد تا وقتی بزرگ شد آدم حلیمی شود» و نیز بزرگی در کتابش نوشته «انسانی که در کودکی بچگی نکند در بزرگی بچگی می کند».

وی ادامه داد: بچگی کردن در بزرگسالی دارای دو جنبه شامل «رفتار بچه گانه» یا «بازی های بچه گانه» است و فرد را به رفتارهایی وا می دارد که در شأن او نیست.

این کارشناس خانواده بیان کرد: والدینی که به خاطر ترس از آسیب فرزندشان او را از بازی کردن منع می کنند بدانند که آسیب بزرگتری به آینده او وارد می کنند.

*اجازه بازی از نیازهای اساسی فرزندان است

حجت الاسلام دهنوی تأکید کرد: کودکان دارای انرژی و پتانسیلی هستند که در بازی رها می شود و اگر این انرژی رها نشود در بزرگسالی فرد را دچار مشکل می کند و برخی روایات ما هم بر این موضوع تأکید می کنند.

وی اذعان کرد: دومین نیاز کودک در هفت سال اول به عنوان یک نیاز اساسی «بازی» است؛ روایت است که معصوم(ع) فرمود: بچه را رها کنید تا هفت سال بازی کند.

*روش قرآن آموزی به کودکان زیر هفت سال

کارشناس خانواده ادامه داد: نباید فرزند زیر هفت سال را آموزش های فشرده مخصوصا آموزش دینی مثل حفظ قرآن فشرده داد، شاید هستند افرادی که در سن کم حافظ قرآن می شوند، اما این نادر است ولی اکثر فرزندان ما عادی هستند و نباید دوره های فشرده حفظ برای آنها گذاشت البته حفظ با اشاره یا سوره های کوچک اشکال ندارد اما دوره های فشرده حفظ کودک را از قرآن زده می کند.

دهنوی اضافه کرد: در نظر یک کودک هفت ساله الان وقت بازی است و این قرآن جلوی نیازش را می گیرد بنابراین در بزرگسالی قرآن گریز می شود.

وی بیان کرد:  فرزند در هفت سال اول باید سید و سرور باشد البته این را هم اشتباه نگیرید به این صورت که به همه خواسته های او توجه کنید؛ عموما ۸۰ درصد خواسته بچه ها منطقی است و تنها به هشتاد درصد توجه کنید اما ۲۰ درصد هم خواسته های غیر منطقی دارد که نباید به او پاسخ داد چرا که در بزرگسالی کامیاب طلب می شود.

*برآوردن سریع نیاز نوزادان

کارشناس خانواده به دوران نوزادی هم اشاره کرد و گفت: الان شما در چهار ماه اول مطلقا نباید بگذارید بچه گریه کند و سریع باید به او رسیدگی کرد و بعضا تا دو دقیقه یا ۹ دقیقه به فرزندشان توجه نمی کنند و این آسیب زا می شود که باید والدین کار خود را رها کنند و اول به بچه برسند مثلا اگر نیاز به تعویض پوشک دارد یا شیر می خواهد سریع نیاز بچه را رفع نمایند.

دهنوی افزود:  الان ثابت شده است کودکی که در بچگی به او رسیدگی نشود، در بزرگسالی دچار مشکل می شود و در ضمیر ناخودآگاه او این مطلب ثبت می شود که انسان ها غیر قابل اعتماد هستند؛ وقتی چنین فردی ازدواج می کند دچار اختلال هذیانی می شود که درمانی هم ندارد و فرد به همه سوءظن بیمارگونه دارد.

 وی توصیه کرد: نباید فرزند را کتک زد، زیرا تنبیه بدنی ۱۴ آفت دارد که بعضی در همان سنین کودکی و بعضی در بزرگسالی خود را نشان می دهد.

دهنوی اضافه کرد: در همان کودکی، سادیسم یا دیگرآزاری پیدا می کند و بی جهت به هم سن و سالان خود آسیب می زند و درگیر می شود؛ یا دچار حیوان آزاری می شود و به حیوانات آسیب می زند.

*آثار تنبیه بدنی در بزرگسالی

وی ادامه داد: آسیب تنبیه بدنی در بزرگسالی باعث همسرآزاری و فرزند آزاری می شود و ۹۰ درصد مردانی که همسر و فرزندان خود را کتک می زنند در کودکی کتک خورده اند.

این کارشناس خانواده یادآور شد: در رفتارهای فرزند از جمله، ادب، آموزش، عبادت و ... نباید فرزند را زیر فشار گذاشت؛ چنین افرادی در بزرگسالی دچار وسواس اجبار یا وسواس فکری می شوند و مهمترین علت وسواس اجبار فشار های دوران کودکی است.

*روانشناسی هفت سال دوم

دهنوی در خصوص هفت سال دوم گفت: هفت سال دوم هم فرزند عبد و مطیع است البته این هم به این معنا نیست که هر چه می خواهیم به بچه دستور بدهیم، بلکه منظور این است که فرزند مطیع معلم می شود و می تواند تحت آموزش قرار بگیرد.

وی ادامه داد: در روایت دیگری داریم که قرآن را در هفت سال دوم به او یاد بدهید پس سن آموزش پایان هفت سالگی است که الان در کشور سوئد سن آموزش از شروع هشت سالگی شده، ولی در کشور اسلامی ما این روانشناسی رشد اسلامی نادیده گرفته می شود.

* «محبت» نیاز اساسی کودکان

کارشناس حانواده، سومین نیاز کودک را «محبت» بیان کرد و افزود اسلام روی این نکته توجه داشته و اولیای الهی هم این سیره و رفتار را داشتنه اند.

دهنوی افزود: روایت است که به بچه ها محبت کنید و به بزرگترها احترام بگذارید. پیامبر (ص) روزی حسنین(علیهم السلام) را می بوسید و محبت می کرد مردی اعتراض کرد و گفت که من هفت بچه داشتم که هیچ کدام را نبوسیدم؛ پیامبر جواب دادند کسی که مهربانی ندارد خدا هم به او مهربانی نمی کند.

وی ادامه داد: روایت دیگری که می گوید فرزندان خود را زیاد ببوسید چرا که به ازای هر بوسه درجه شما در بهشت بالاتر می رود. پیامبر وقتی به سجده می رفتند نوه هایشان بر پشتشان سوار می شدند و پیامبر هم سجده را طولانی می کرد تا بچه ها خسته شوند و خودشان رها کنند و یا روزی کودکان پیامبر را دیدند و به ایشان گفتند که ناقه ما باش و به ما سواری بده؛ پیامبر چنین کردند تا وقت نماز رسید؛ به یکی از اصحاب گفتند مقداری خرما بیاورد تا به بچه ها بدهند و ایشان را رها کنند تا به نماز برسند.

 دهنوی تأکید کرد: محبت به کودک باعث می شود در بزرگسالی انسان نیکوکاری شود و رشد روحی و معنوی و علمی خوبی داشته باشد؛ اما بچه ای که محبت ندیده در بزرگسالی عموما بزهکار و مجرم می شود.

*چهارمین نیاز کودک از دیدگاه مشاور خانواده

این مشاور خانواده، چهارمین نیاز بچه را نیاز به «توجه» دانست و گفت: توجه با محبت فرق دارد؛ توجه یعنی این که وقتی کودک کار مثبتی کرد شما به او توجه کنید و باعث تقویت کار مثبت او شوید و البته اگر کار اشتباهی انجام داد نباید به او توجه کرد چون توجه به کار منفی کودک نوعی پاداش برای او به شمار می رود و سبب شرطی شدن او می شود.

دهنوی تشریح کرد: کودک اگر خواسته منطقی دارد پاسخ بدهید اما در برابر خواسته های غیر منطقی که ضرر دارد به هیچ وجه توجه نشان ندهید؛ البته در بعضی خواسته ها هم می توان «نه» مشروط به کار برد، مثلا بچه می خواهد پیش از نهار شیرینی بخورد؛ بگویید این شیرینی برای تو است ولیبعد از ناهار یا مثلا عصر می توانی بخوری.

 وی اضافه کرد:  در برابر خواسته های غیر منطقی کودک باید اصل خاموشی را به کار برد چون اگر در برابر عملکرد او توجه نشان بدهید بچه در آن مرحله شرطی می شود یا گاهی در گریه یا گاهی در نق زدن شرطی می شود.

دهنوی افزود: عموما بچه ها ۳۰ دقیقه گریه می کنند و بعد از آن رها می کنند البته ممکن است در این زمان استفراغ هم بکنند که نباید توجه کرد چرا که هر گونه پاسخ به رفتار او سبب شرطی شدنش در آن مرحله می شود و اگر توجه کنید او به استفراغ شرطی می شود؛ بنابراین نترسید و در برابر رفتار او کوتاه نیایید.

وی یادآور شد: گریه بچه هم آثاری دارد مثلا در توحید مفضل آمده است؛ گریه بچه باعث خارج شدن ترشحاتی در مغز بچه می شود که از ابتلای او به صرع در آینده پیشگیری می کند.

این کارشناس خانواده با طرح این سؤال که گاهی فرزند برای رسیدن به خواسته خود دست به صدمه زدن خود می زند در این صورت باید چه کرد؟ پاسخ داد: در این مرحله هم نباید به او اعتنایی کرد چون عموما بچه ها آسیب شدیدی به خود نمی زنند و بیشترین هدفشان جلب توجه والدین است.

دهنوی ادامه داد: حتی اگر شما را هم می زند باز توجه نکنید؛ گاهی می توانید از پنبه استفاده کنید و در گوش خود بگذارید تا صدایش را نفهمید؛ یعنی باید به گونه ای عمل کنید که فرزند فکر کند شما اصلا صدای او را نمی شنوید.

وی در پاسخ به این سؤال که «آیا می توان بچه را به عنوان تنبیه حبس کرد ؟ گفت: حبس برای قطع فعالیت در مورد کار اشتباهی است ک به مدت سه تا پنج دقیقه طول می کشد البته نه در هر جایی مثل اتاق خودش یا جای تاریک و ... مثلا اتاق خودتان حبسش کنید و بگویید حق نداری تا چند دقیقه از اتاق خارج شوی. پس برای بی اعتنایی هم حبس درست نیست چون این دفعه به حبس شرطی می شود و این حبس کردن هم نوعی توجه به رفتار او بوده است.

این کارشناس خانواده با اشاره کوتاه به دوران نوجوانی گفت: عموما نوجوانان ۱۰ ویژگی مهم در این سن دارند که از جمله آن عصیان گری است و هفت سال سوم هم که وزیر است و باید به رأی و نظر او احترام گذاشت.