جسی برنارد چهره نام آشنایی از سران فمینیسم است که در کتاب «دنیای زنان» با تقسیم ازدواج به «ازدواج فرهنگی» که برای زنان جنبه آرمانی دارد و «ازدواج نهادی» که در واقعیت وجود دارد، ازدواج از نوع دوم را به نفع مردان و به ضرر زنان می‏دانست و خواستار رهایی زنان از آن بود. وی می‌نویسد: «ازدواج برای مردان خوب و برای زنان بد است و تأثیر نابرابر زناشویی روی دو جنس، زمانی متوقّف خواهد شد که زن و شوهر از قید و بندهای نهادی رایج رهایی یابند و ازدواجی را در پیش گیرند که با نیازها و شخصیتشان بهترین همخوانی را دارد» (Bernard, 1981:125).

سیمون دوبوار که تولید مثل را بردگی می‌خواند در این زمینه معتقد است: «به یاری آبستنی مصنوعی، تحوّلی کمال می‏پذیرد که به بشریت اجازه می‌‏دهد بر کار تولید مثل تسلط یابد. این تغییرها، بخصوص برای زن اهمیت فراوان دارد و زن می‌‏تواند تعداد آبستنی‏ها را محدود کند. از روی عقل آن‌ها را جزئی از زندگی خود کند، نه اینکه برده آن‌ها باشد» (De Beauvoir, 1975:152).

کریستین دلفی  یکی از فمینیست‌های مارکسیست ازدواج را قراردادی کاری می‌‏داند که در آن شوهر، صاحبِ کارِ بدون مزد زن است و این امر به شیوه تولید خانگی و یک شیوه استثمار مردسالارانه شکل می‌‏بخشد (مگی هام،262:1382).

شولامیث فایرستون نیز در این زمینه معتقد است که: «تقسیم ‏بندی زیست‏ شناختی، که وظیفه باروری را به زنان می ‏سپرد، موجب سرکوب زنان و تولید مثل سرمنشأ سلطه مردان بر زنان است و تنها راه آزادی حقیقی زنان رهانیدن آن‌ها از بار تولید مثل از رهگذر فناوری‌های علمی جدید می باشد زیرا پیشرفت فناوری‌های بارداری امکان حذف مبنای زیستی فرودستی زنان را فراهم می‌کنند. این پیشرفت قید بچه‏ داری (از راه آبستن شدن از مردان) را از گردن زنان برداشته است و بچه‏ دار شدن و بچه‏‌داری کردن می ‏تواند به صورت وظیفه مشترک مرد و زن درآید. (Firestone, 1970:167). وی همچنین در طرح خود به نام «دیالکتیک سکس» می‌نویسد: «اولین تقاضاهای نظم اجتماعی فمینیستی آن خواهد بود که به هر وسیله ممکن، زنان را از شر بیولوژی تولیدمثل نجات دهند».(Ibid: 179)

اکثر نظریه پردازان فمینیسم رادیکال معتقدند زنان حق پایان دادن به بارداری خود و یا سقط جنین را دارند و این امری شخصی و مربوط به خود زن است و نه دولت (مشیرزاده286:1385). بتی فریدان با دفاع از سقط جنین، آن را «حق جوهری غایی زنان» می‏خواند (Friedan, 1963:14). و مری دیلی می‌گوید همه تلاش فمینیست‌ها باید مصروف ایجاد جامعه‌ای شود که در آن مشکل سقط جنین وجود نداشته باشد (Daly, 1968:41).

فمینیست‌ها برای مقبولیت در عرصه‌‌های عمومی، به شدت حقوق مربوط به جلوگیری از بچه ‌دارشدن و سقط‌ جنین را تبلیغ کردند و آن را برای پیشرفت زنان در قلمرو عمومی لازم شمردند و بر این امر پا فشاری نمودند که زنان باید بر واقعیت‌‌های بیولوژیکی فائق آیند و آن را نادیده انگارند(صادقی،1384). این نظریات افراط گرایانه که کاملا به دور از حقیقت و شخصیت زنان صورت گرفته است باعث ایجاد شرایطی در غرب شده است که طی آن امروزه خصوصاً در کشورهای غربی بسیاری از زنان از وسایل پیشگیری بارداری استفاده می کنند، عده‌ای دیگر سقط‌ جنین را به عنوان یک حق پذیرفته‌اند یا تکنولوژی‌های جدید تولید مثل (IVF) را به عنوان ابزاری مفید و آخرین وسیله بارداری می‌پندارند (همان).

همچنین به گزارش آمارهایی که توسط مراکز غربی منتشر شده است، در سال 1990 بیش از 94 هزار مورد سقط جنین در کانادا صورت گرفته است  و به ازای هر 1000 زن در انگلستان 14% ؛ در سوئد 19% و در آمریکا 28% سقط جنین انجام داده‌اند

اما با این وجود در کشورهای غربی همواره زنانی بوده‌اند که در آرزوی مادری کردن و بچه‌دار شدن بوده و حق خود می‌دانند که به دور از هرگونه تحقیر و مانعی به مادری کردن و خانه داری بپردازند. نمونه بارز این ادعا خانم کارولین گراگلیا یکی از زنان حقوقدان در کشور آمریکا است که علیرغم طی مدارج علمی و اجتماعی بالا مرتبه، شغل خانه‌داری را برای خود انتخاب کرده است و معتقد است که تنها کافی است طبق تمهیدات اجتماعی، به زنان اجازه داده شود تا نقش‌های زیستی خود را به خوبی و بدون مانعی ایفا کنند و تنها در این شرایط است که آنان به موفقیت دست پیدا می کنند(Graglia, 1997:76).

بسیاری از زنان و دختران انقلاب جنسی که از ایده فمینیست ‌ها در مورد تولید مثل استقبال کردند، در نهایت این طرح را تنش‌آفرین و آزار دهنده یافتند، به ویژه زمانی که خود را در سنین میان‌ سالی دیدند، در حالی‌که دارای شغل و شرایط مناسبی بودند، اما باروری آن ‌ها کاهش یافته بود. امروزه همان دختران، مشتریان پروپاقرص کلینیک ‌های باروری هستند و میلیون ‌ها دلار پول خرج می‌ کنند تا بچه‌ دار شوند و زمان از دست رفته را باز گردانند. برای این زنان تولید مثل یک امر باز دارنده و مانع پیشرفت نیست بلکه یک آرزوی دست نیافتنی است.(Stolba, 2002)

در نظرسنجی‌های متعددی که در کشورهای غربی صورت گرفته شده است، اکثر افراد مخالف سقط جنین دلبخواهی بوده و مادری را بهترین شیوه تربیت صحیح و رشد عاطفی و اجتماعی فرزندان می‌دانند. در نظرسنجی موسسه دسیما، بیش از 66% زنان بهترین مکان برای کودکان در سنین قبل از مدرسه را خانه و در کنار والدین می‌دانند  و در نظرسنجی دیگری 75% زنان مخالف سقط جنین آزادنه هستند. 

منابع:

• صادقی فسائی، سهیلا.(1384). "چالش فمینیسم با مادری". فصلنامه کتاب زنان، شماره 28 .
• هام، مگی.(1382). فرهنگ نظریه ‏های فمینیستی، ترجمه نوشین احمدی خراسانی و دیگران، تهران: توسعه.

• Adams, Praveen. (1990). Mothering in "The Woman in Question". Cambridge: MIT Press.
• Bernard, Jessie. (1981). "The Good Provider Role: Its Rise and fall." American Psychologist.
• De Beauvoir, Simone, (1975) "Sex, Society and the Female Dilemma: A Dialogue between Simone de Beauvoir and Betty Friedan," Saturday Review.
• Firestone, Shulamith, (1970). "The Dialectic of Sex" in: Linda Nicholson (ed.), The Second Wave, New York and London: Rutledge,
• Friedan, Betty. (1963). "The Feminine Mystique". N.Y: Dell.
• Graglia, F. Carolyn. (1997). "Domestic Tranquility" London: Rutledge.
• Stolba, Christine. (2002), "Overcoming Motherhood: Pushing the Limits of Reproductive Choice". Policy Review