به گزارش خیمه مگ،تربیت فرزند از مهمترین دغدغه های خانواده های ایرانی است که در شماره های گوناگون، بخش های مختلفی از راه های تربیت صحیح را تقدیم حضور مخاطبان گرامی خواهیم کرد.

* تأثیر منفی مشاجره ‌های والدین بر فرزندان

اکثر پدر و مادرها می ‌دانند دعوا و جار و جنجـال جـلوی فرزندان ‌شان کار درستی نیست؛ اما واقعیـت ایـن است که ایـن اتــفاق معمولاً رخ می‌دهـد و انگار درست زمانی که باید به آن توجه داشته باشند، فراموش‌شان می‌شود.

عــوامل زیادی مـثل مسائل مـالی، اســترس و فشـارهای کـاری، کـمبود خـواب، نداشتن فرصتی برای استراحت و... می‌تـواند برخلق و خوی والدین تأثیرگذار باشد. بسیاری از زوجین تصور می‌کنند بگومگو و جر و بحث گاهی باعـث می‌شود اختـلافات از بین رفته و رابطه به خوبی پیش برود. اما به چه قیمتی؛ به قیمت آسیب رسیدن به بچه‌ها؟

دکتر زهرا رمضان‌خانی، روان‌شناس و مشاور با ما درباره تأثیر اختلافات والدین بر فرزندان گفت‌وگو کرده که صحبت‌های او را می‌خوانید.

▪ کودکان هوشیار

اغلب والدین فکر می‌کنند بچه‌ها متوجه ناسازگاری‌ها و تعارضات بین آنها نمی‌شوند، اما مشاجرات و بگو مگو‌های خانوادگی در هر سن و سالی به نوعی تأثیرگذار خواهد بود.

تحقیقات نشان می‌دهد بچه‌ها حتی از شش‌ماهگی نسبت به صداهایی که در اطراف خود می‌شنوند و بویژه گفت‌وگو‌های ناشی از استرس و برخوردها و منازعات پرخاشگرایانه واکنش می‌دهند.

به‌طور کلی هرچه سن بچه‌ها کمتر باشد احتمال گریه کردن و بروز واکنش‌های ناشی از ترس در آنها بیشتر است. اما بچه‌هایی که بزرگ‌تر هستند برای تمام کردن درگیری و پایان مشاجرات معمولاً حرف می‌زنند.

▪ واکنش احساسی کودکان

تجربه واکنش‌های احساسی به‌گونه‌ای است که به راحتی به دیگران منتقل می‌شود. مثلاً وقتی در خانه کسی ناراحت و عصبانی است این حس براحتی به دیگران هم منتقل می‌شود.

شواهد و مدارک تجربی نشان می‌دهد چیزهایی که والدین تجربه می‌کنند، بچه‌ها هم تجربه خواهند کرد. از این رو اگر والدین عصبانی و ناراحت باشند، این احساسات به اعضای خانواده هم سرایت خواهد کرد.

با توجه به این‌که بچه‌ها والدین‌شان را الگوی واقعی خود می‌دانند و همیشه به آنها تکیه می‌کنند، دیدن‌شان در حال دعوا و مشاجره برای آنها هم ناراحت‌کننده خواهد بود. ضمن این‌که این رفتارها می‌تواند منجر به ایجاد احساس استرس و اضطراب در بچه‌ها شود.

آنها وقتی می‌بینند پدر و مادر قانون‌شکنی می‌کنند؛ در حالی که همیشه آنها را از درگیری و بگومگو منع می‌کنند، حس چیزی به نام «خانواده» در آنها به همراه حس اعتماد به نفس‌شان تضعیف می‌شود و همین موضوع باعث از بین رفتن حس اعتماد می‌شود که تجربه مبهم و گیج‌کننده‌ای برای بسیاری از بچه‌ها خواهد بود.

▪ هراس‌های دائم کودکان؛ الگوهای ماندگار

اگر دعوا و مشاجره بخشی از زندگی عادی پدر و مادر باشد بچه‌ها همیشه از بروز بحث و درگیری بین آنها در هراس هستند. الگوهای رفتاری ناسازگاری در بچه‌ها زمانی شکل می‌گیرد که آنها می‌خواهند خود را با دعواها و مشاجرات پدر و مادر وفق بدهند؛ بنابراین گریه می‌کنند، علائمی از ترس نشان می‌دهند، در دعوای والدین دخالت و گاهی هم فرار می‌کنند و دلشان می‌خواهد به جایی بروند که آرامش بیشتری داشته باشند.

بچه‌ها ممکن است در این گونه مواقع حساس و مضطرب شوند که این خصوصیات رفتاری می‌تواند تأثیر بسیار مهمی بر اعتماد به نفس و عزت نفس آنها داشته باشد. وقتی الگوهای احساسی منفی از زمان کودکی در افراد شکل بگیرد اصلاح و تغییر آنها در بزرگسالی بسیار دشوار می‌شود و چه بسا زندگی آینده آنها با خطرات جدی مواجه خواهد شد.

اگر بچه‌ها به‌طور مداوم شاهد این دعواها بویژه در محیط خانه باشند، این رفتارها را تقلید کرده و حتی در بازی با دوستان‌شا‌ن هم در موقعیت‌های دیگر همان‌گونه رفتار می‌کنند.

مدل‌سازی از رفتارهای والدین، پدیده‌ای است که اگر دعوا، عصبانیت و پرخاشگری کانون آن باشد تأثیرات بسیار مخربی خواهد داشت.

▪ چه باید کرد!

والدین باید سعی کنند حرف‌ها و مشاجرات و بگوومگو هایشان را به دور از چشم بچه‌ها انجام دهند و در صورت امکان بعد از این‌که بچه‌ها به خواب رفتند با یکدیکر گفت‌وگو کنند و حتماً هم به نتیجه قابل قبولی برسند؛ به‌گونه‌ای که رفتاری ناشی از آرامش در پیش بگیرند. زیرا توجه داشته باشید وقتی والدین حس خوبی به هم ندارند حتی اگر مشاجره‌ای هم با همدیگر نداشته باشند بچه‌ها متوجه می‌شوند شرایط مطلوبی بر خانه حکمفرما نیست و احساس امنیت نمی‌کنند.

بنابراین باتوجه به این‌که هیچ گریزی از اختلافات خانوادگی نیست والدین حتماً باید قانونی را در خانه وضع کنند که به موجب آن کسی حق نداشته باشد کودکان را به هر نوعی در مشکلات و ناملایمات زندگی خود دخالتی بدهد.

اما اگر بچه‌های ما شاهد مهر و علاقه ما به یکدیگر باشند و خودشان هم به اندازه کافی از این نوع محبت‌ها دریافت کنند، وقتی دعوا و مشاجره‌ای هم پیش بیاید در نظر آنها این مشاجره در یک رابطه دوستانه، گرم و بامحبت اتفاق افتاده که تأثیر چندان منفی بر آنها نخواهد داشت