به گزارش خیمه مگ،امیرالمؤمنین علی علیه السلام پیرامون ارزش علم در نهج البلاغه اینگونه می فرمایند:

«الْعِلْمُ وِرَاثَةٌ کَرِیمَةٌ.» ۱

علم و دانش، میراث گرانبهایی است.

شرح:

شاید بتوان گفت که آن نگاه و توجه خاصی که در اسلام به مقوله علم و علم آموزی وجود دارد، نسبت به سایر مسائل و موضوعات یافت نمی شود.

علت این امر هم می تواند خلاصه شود در این مطلب که: «در برابر علم، جهل قرار دارد؛ جهلی که سرمنشأ همه کج روی هاست.»

آن سلاحی که انسان را از جهالت به دور ساخته و او را به سمت فرامین الهی رهنمون می سازد، علم و معرفت است. علم و معرفتی که اگر مزیّن به آن نشویم، به بازیچه و دست آویزی برای تفکر نااهلان تبدیل خواهیم شد؛ چرا که دیگر اراده ای وجود ندارد. اراده ای که حاصلِ تحصیل علم و معرفت بود.

روایاتی که در ذیل تقدیم می گردد، جایگاه بسیار ویژه علم و علم آموزی را روشن می سازند:

قدم گذاشتن طالب علم بر بال ملائکه

در حدیثی بسیار قابل تأمل، آقا رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم می فرمایند:

«إِنَّ اَلْمَلاَئِکَةَ لَتَضَعُ أَجْنِحَتَهَا لِطَالِبِ اَلْعِلْمِ حَتَّی یَطَأَ عَلَیْهَا رِضًا بِهِ.» ۲

همانا فرشتگان، بالهای خود را زیر پاهای جوینده دانش می گسترانند؛ چون از او خشنودند.

برتری عالم بر عابد

رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم در روایت دیگری می فرمایند:

«إِنَّ فَضْلَ اَلْعَالِمِ عَلَی اَلْعَابِدِ کَفَضْلِ اَلشَّمْسِ عَلَی اَلْکَوَاکِبِ.» ۳

فضیلت عالم بر عابد، مثل فضیلت خورشید است بر سایر ستارگان.

مقایسه یک ساعت بحث علمی با دوازده هزار مرتبه ختم قرآن

آقا رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم در سفارشی به جناب ابوذر اینگونه فرمودند:

«یَا أَبَا ذَرٍّ اَلْجُلُوسُ سَاعَةً عِنْدَ مُذَاکَرَةِ اَلْعِلْمِ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ قِرَاءَةِ اَلْقُرْآنِ کُلِّهِ اِثْنَیْ عَشَرَ أَلْفَ مَرَّةٍ.» ۴

ای ابوذر! یک ساعت نشستن در مجلس علم (محفل گفتگوی علمی)، برای من بهتر است از دوازده هزار مرتبه ختم قرآن.

ترجیح دوات علما بر خون شهدا

و همچنین حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند:

«إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَةِ وُزِنَ مِدَادُ اَلْعُلَمَاءِ بِدِمَاءِ اَلشُّهَدَاءِ، فَیُرَجَّحُ مِدَادُ اَلْعُلَمَاءِ عَلَی دِمَاءِ اَلشُّهَدَاءِ.» ۵

چون روز قیامت شود، دوات دانشمندان را با خون شهیدان می‌سنجند و آن‌گاه دوات دانشمندان بر خون شهیدان می‌چربد.

و روایات متعدد دیگری که به عظمت علم و علم آموزی اشاره دارند.

سؤال:

چگونه دوات علما بر خون شهدایی که از تمام هستی خود گذشته و آن را در راه خدا بذل نموده اند، برتری دارد؟!

«این سؤال را از امام معصوم ‌پرسیدند. ایشان فرمودند: آن کسی که می‌رود جهاد می‌کند مرزهای کشور اسلامی را حفظ می‌کند. این مانع می‌شود از اینکه دشمنان وارد ‌کشور اسلامی شوند و به مال و جان و ناموس مسلمان‌ها تجاوز کنند. اگر این کار را نکند زمین‌های مسلمان‌ها به دست کفار می‌افتد، اموالشان ‌به دست آن‌ها می‌افتد و نوامیسشان به خطر می‌افتد. جهاد دیگر نتیجه‌ای بالاتر از این ندارد، اما کسانی که می‌روند تحصیل علم می‌کنند، ‌این‌ها مرز قلب‌ها را حفظ می‌کنند از اینکه دشمنان و شیطان وارد قلب مؤمن شوند و ایمانش را از بین ببرند و غارت کنند. آن موقعی که ‌دشمنی وارد شده و مالش را برده، آن ضرر دنیوی کرده، خدا در آخرت جبرانش می‌کند. حتی اگر کشته شود، چند روز زندگی دنیا را از ‌دست داده، خدا در آخرت زندگی ابدی به او می‌دهد؛ اما اگر ایمان کسی را غارت کنند، برای او چه می‌ماند؟ عذاب ابدی!» ۶

لذاست که طبق بیان نورانی حضرت امیر علیه السلام، «علم و دانش، میراثِ گرانبهایی است.»

درخت تو گر بار دانش بگیرد به زیر آوری چرخ نیلوفری را