به گزارش خیمه مگ،رمضانیه‌ها و آیین‌های فراموش شده، بخش مهمی از فرهنگ و هویت معنوی ما را تشکیل می‌دهند. این رمضانیه‌ها که روزگاری در محافل و مجالس مردمی خوانده می‌شدند، با گذشت زمان به دست فراموشی سپرده شده‌اند. آیین‌های رمضانیه نه تنها به تقویت پیوندهای اجتماعی کمک می‌کردند، بلکه به عنوان منبعی از ارزش‌های دینی و اخلاقی نیز شناخته می‌شدند. احیای این سنت‌ها و بازگشت به اصالت‌های معنوی می‌تواند به ایجاد ارتباطی عمیق‌تر با میراث فرهنگی و روحانی گذشتگان کمک کند و فضایی از همبستگی و انسجام معنوی در جامعه ایجاد کند به این ترتیب، بازشناسی رمضانیه‌ها و آیین‌های فراموش شده، فرصتی برای درک بهتر و احیای این گنجینه‌های فرهنگی و معنوی است.  مهدی امین فروغی، مدرس دانشگاه، پژوهشگر موسیقی و ادبیات آئینی در گفتگویی  با اشاره به ویژگی‌های منحصر به فرد ماه مبارک رمضان اظهار کرد: ماه مبارک رمضان ماه ضیافت الهی و برای همه مسلمانان خاص است.
وی افزود: مناسک یکی از ویژگی‌های آیین‌ها، ادیان و مذاهب است که مؤمنان به هر دین و مذهب در قالب مناسک فردی و جمعی علاقه خود را به اعتقادات خود نشان می‌دهند و از این مناسک برای تقویت ایمان بهره روحی می‌برند.
مدرس دانشگاه گفت: از این رو می‌بینیم که در طول تاریخ و پیش از ادیان توحیدی در دوران باستان و دوران خدایان، مناسک جزو لاینفک از آیین‌های پرستش و نیایش بوده است.
مناجات خوانی در بالای بام ها
امین فروغی با توجه به قرار داشتن در ماه مبارک رمضان افزود: ایران در مناطق مختلف متناسب با فرهنگ منطقه، جغرافیا، ادبیات و موسیقی منطقه آیین رمضان به اشکال مختلف برگزار می‌شد که مهم‌ترین آیین‌ها آیین مناجات‌خوانی است.
وی بیان اینکه ماه مبارک رمضان، ماه دعا، مناجات و استغاثه به درگاه خداست، افزود: مناجات خوانی در همه نقاط ایران به شکل‌های مختلف انجام می‌شده و می‌شود.
وی با اشاره به این مهم که مناجات خوانی بیشتر در گذشته انجام می‌شد و هنوز هم کم و بیش این آیین‌ها را می‌بینیم یادآور شد: یکی از آیین‌های زیبا در تهران قدیم، و سایر شهرستان‌ها مناجات خوانی بوده است در گذشته خانواده‌های متمکن قبل از ماه مبارک رمضان از خوانندگان به نام روزگار و اساتید آواز دعوت می‌کردند یک ماه به مدت دو ساعت مانده به سحر، در پشت بام خانه‌هایشان مناجات خوانی را انجام دهند.
وی از این اساتید در تهران به ابوالحسن اقبال آذر، مرحوم ظلّی، مرحوم جناب دماوندی، سید حسین طاهرزاده و... اشاره کرد و افزود: خانواده‌های متمول در تهران از آنها دعوت کرده و اتاقی در اختیارشان قرار می‌دادند و یک ماه رمضان این اساتید مهمان آنها بودند دو ساعت مانده به سحر به بام خانه رفته و مناجات خوانی می‌کردند.
پژوهشگر موسیقی و ادبیات آئینی با بیان اینکه مناجات خوانی بر بام منازل سیری داشته است، گفت: این اساتید ابتدا ریزه‌خوانی می‌کردند و آرام آرام صدای خود را به اوج برده و اشعار به جا مانده در حوزه مناجات از بزرگان ادب پارسی همچون سنایی، سعدی، حافظ و... را می‌خواندند اشعاری مانند؛ ملکا ذکر تو گویم که تو پاکی و خدایی نروم جز به همان ره که توام راه نمایی
همه درگاه تو جویم همه از فضل تو گویم همه توحید تو گویم که به توحید سزایی.
امین فروغی یادآور شد: تهران قدیم منازل یک طبقه بوده در یک کوچه یک خانواده خواننده دعوت کرده و چند خانه و کوچه آن طرف‌تر خوانندگان دیگر به مناجات خوانی می‌پرداختند و اهالی شاهد هنرنمایی‌های عجیب این اساتید بودند فردی شعر سعدی می‌خواند و کمی آن سوتر از افشاری می‌خواندند.
وی گریزی به قصه‌ای از جعفر شهری در کتاب تهران قدیم زد و گفت: در یکی از سال‌ها سفیر روسیه تزاری برای ماموریت به تهران می‌آید شب هنگام به تهران می‌رسد می‌بیند از هر طرف صدا بلند است می‌ترسد و فکر می‌کند بانک اعتراض مردم است و مردم آمدن او را خوش ندارند تلگراف می‌زند که مردم تهران شورش کرده‌اند و پاسخ می‌گیرد که این آیین ماه مبارک رمضان در تهران است و مشکلی نیست.
وی یادآور می‌شود: در زمان مناجات خوانی اهالی محل هر کدام به اندازه وسع خود در برگزاری این آیین کمک می‌کردند از گرفتن فانوس تا قرار دادن سینی مجمع مسی در زمان بارندگی بالای سر اساتید به عنوان چتر.
مناجات خوانی در گلدسته مساجد
وی از دیگر آیین‌های ماه مبارک رمضان به حوزه مناجات خوانی در فراز گلدسته‌های مساجد اشاره کرد و گفت: عده‌ای در فراز گلدسته‌های مساجد در افطار و سحر مناجات خوانی می‌کردند.
وی دوره‌گردی اشخاص و درویش‌های پرسه‌زن در چهارسو، میادین و... را دیگر آیین‌های ماه رمضان برشمردو اظهار کرد: این اشخاص شعر خوانده و با اشعار خود به مردم پند و اندرز می‌دادند در ماه مبارک رمضان موقع افطار به خصوص در محل عبور مردم شامل زیر چهارسو، میادین شهر، سقاخانه‌ها، ایستاده و اشعاری شامل پند، اخلاقیات، توحیدات و ... برای مردم می‌خواندند و مردم در راه با این افراد مواجه شده و دل آنها نورانی و متوجه ماه مبارک رمضان می‌شد.
وی دیگر اماکنی که مناجات خوانی در انجام می‌شد به حمام‌های عمومی اشاره کرد و گفت: در تهران و شهرستان‌ها رسم بود که افراد تا سحر بیدار بودند و از این حسینیه به آن حسینیه، زورخانه و حمام عمومی می‌رفتند یک ساعت مانده به سحر عده‌ای جمع شده و مناجات‌خوانی را حین استحمام می‌خواندند و استحمام با عبادت مناجات‌خوانی همراه بود.
استاد دانشگاه ادامه داد: در ماه مبارک رمضان مرشدهای زورخانه نیز اشعار مناجات مانند جوشن کبیر و... می‌خواندند و پهلوانان با این نوا و مناجات ورزش می‌کردند و حین ورزش اشک می‌ریختند تا جایی که خاک گود گِل می‌شد.
امین فروغی به آداب سخنوری اشاره کرد و گفت: ساعاتی بعد از افطار عده‌ای به قهوه خانه رفته و حین خوردن چای به نقلِ نقال گوش کرده و اشعار مناجات می‌خواندند.
به گفته وی در شب‌های جمعه ماه مبارک رمضان در گورستان‌ها مناجات خوانی برگزار می‌شد و وقتی مردم برای زیارت اهل قبور به گورستان می‌رفتند و هنگام حرکت به مناجات خوانی گوش می‌دادند.
وی تاکید کرد: در ماه مبارک رمضان شهرها و مناطق مختلف ایران عطرآگین از بانک مناجات بود و با مناجات خوانی و دعا به درگاه خداوند، فضای معنوی ایجاد می‌شد.
مراسم آشتی کنان
وی از دیگر آیین‌ها و رسومات کهن به مراسم آشتی کنان اشاره کرد و گفت: آشتی کنان در همه مناطق ایران مرسوم بوده و از اول ماه مبارک رمضان افرادی که با هم قهر بودند یا خود اقدام به آشتی کرده و یا ریش سفیدان هر محل بین آنها صلح و صفا ایجاد می‌کردند و به این ترتیب مراسم آشتی کنان برپا و در حاشیه آن اتفاقات زیبایی رخ می‌داد.
گلریزان
وی از گلریزان به عنوان یکی دیگر از آیین‌ها و رسومات کهن نام برد و یادآور شد: این آیین به طور عمده در زورخانه‌ها انجام می‌شد و امروزه هم این آیین انجام می‌شود اهل محل برای کمک به فرد گرفتار و... پس از مناجات خوانی و موعظه، لُنگ می‌گرداندند و هر کس به اندازه وسع خود کمک می‌کرد و نمی‌گذاشتند آبروی فرد گرفتار برود و پس از جمع آوری کمک‌ها، چند نفر امانت‌دار پول‌ها را شمرده و لُنگ را گره زده و به شخص گرفتار می‌رساندند.
به گفته وی این مراسم مانند آزادی زندانیان که ریشه در گلریزان دارد در حال حاضر در رسانه انجام می‌شود.
پژوهشگر موسیقی و ادبیات آئینی تاکید کرد: قبل از عصر دوران معاصر که دوران صنعتی شدن است وقتی هنوز رادیو و تلویزیون نبود، مردم کوچه بازار آموزه‌های دینی را یا در مساجد پای منبرو زورخانه‌ها یاد می‌گرفتند و یا درویش‌های دوره گرد پیام ایمان را به گوش مردم می‌رساندند.
امین فروغی با بیان اینکه امروزه مناجات خوانی بر پشت بام و گلدسته‌های مساجد مانند گذشته نیست، افزود: امروز مردم مناجات را از طریق رادیو و تلویزیون می‌شنوند با ورود ماه مبارک رمضان دل مردم مملو از عطر معنویت و نورانیت می‌شود.
آیین های منسوخ شده
وی مناجات خوانی بر پشت بام منازل، مناجات خوانی در آیین سخنوری در قهوه‌خانه‌ها، مناجات خوانی بالای گلدسته‌های مساجد، پرسه زنی درویش‌ها در محلات و میادین و... را از آیین‌های منسوخ شده برشمرد و گفت: یکی از مشکلات و آسیب‌های عصر حاضر، مرکز زدگی است که رسانه‌ها آن را ایجاد می‌کنند همه اشخاص در همه نقاط کشور خود را با رسانه تنظیم می‌کنند و کم کم آیین سنتی و قدیمی رنگ می‌بازد.
وی تولید برنامه توسط رسانه، فضای مجازی، تلویزیون با هدف زنده نگه داشتن آیین‌های سنتی هر منطقه را به عنوان راهکار پیشنهادی برای حفظ گوناگونی آیین‌ها و سنت‌های قدیمی هر منطقه برشمرد و گفت: کشور ما دارای گویش، فرهنگ، آداب و رسوم و... متفاوت با اشعار متناسب با زیست هر منطقه است و باید این گوناگونی حفظ شود نباید تکنولوژی و مدرنیته سنت و آیین‌ها را زیر چرخ دنده‌ها خرد کند.
وی بر حفظ میراث‌ها تأکید کرد و ابراز امیدواری کرد: باید نعمت ماه مبارک رمضان را پاس بداریم و قدر آیین مذهبی را بدانیم چراکه در رشد فکری و احساسی از دیرباز نقش مهمی ایفا می‌کند.