پس از شروع جنگ در سوریه و غائله‌ای که تکفیری‌ها علیه این سرزمین و مقدسات مسلمانان در سال‌های ابتدایی دهه 90 به‌راه انداختند، واژه‌ای جدیدی در حوزه ادبیات پایداری به وجود آمد و مردم برای اولین بار با کلمه «مدافع حرم» آشنا شدند. رزمندگانی که از ممالک مختلف اسلامی خود را به کشور سوریه می‌رساندند تا کنار مردم مظلوم آنجا، به مقابله با تروریست‌های تکفیری برخیزند و اجازه ندهند دست ناپاک گروه‌هایی مثل داعش، جیش الحر و... به ساحت مقدس حرم حضرت زینب(س)، حضرت رقیه(س) و سپس عتبات عراق برسد، «مدافعان حرم» نام گرفتند.

در واقع دفاع از حرم با همه جوانب و زوایای خود چه در حوزه عملیات‌ها و چه شهدا و... موضوعی است که سال‌های طلایی در تاریخ مسلمانان رقم زد، حوزه‌ای که پرداختن به آن از طرف هنرمندان اعم از نویسندگان، فیلمسازان، شعر و... امری مهم است که البته آن‌طور که باید مورد توجه قرار نگرفته است، خبرگزاری تسنیم در سلسله نشست‌هایی به واکاوی و آسیب‌شناسی این مسئله پرداخته است که در ادامه بخش سوم و پایانی سومین نشست را با حضور «حسن علایی فعال» نویسنده و پژوهشگر حوزه ادبیات پایداری، خواهید خواند:

* یکی از سوالاتی که شاید ذهن بسیاری از مخاطبان را هم درگیر کرده باشد این است که اصلاً چه ضرورتی دارد به موضوع مدافعان حرم بپردازیم؟

علایی: یکی از دستاوردهای مدافعان حرم این بود که فتنه بزرگ آمریکایی‌ها را به شکست کشاندند. فتنه‌ای که آمریکا برای منطقه غرب آسیا با یک نقشه دراز مدت به راه انداخته بود. البته هنوز هم از برنامه هایشان دست نکشیدند، اما مدافعان حرم به طور عملیاتی مانع از تحقق این شدند که دشمنان در منطقه استقرار پیدا کنند و نقشه‌های خود را پیش ببرند. بنابراین شکست بزرگترین فتنۀ غرب توسط مدافعان حرم انجام شد و فی‌النفسه ایجاب می‌کند ما برای ثبت در تاریخ از ابعاد مختلف به این موضوع بپردازیم. این فتنه‌ها هم بحث تازه و جدیدی نیست. در دنیای دیپلماسی و سیاست همه کشورها، از قدیم‌الایام متداول بوده، دنبال نفوذ منطقه‌ای هستند. 

از طرفی باید این موضوع هم بررسی شود که جریان مقاومت و مدافعان حرم چه نقشی در گسترش و نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی داشتند؟ نفوذی که دست ما را در جنگ‌های نیابتی علیه خودمان؛ باز کرده است. ببینید امروز ایران در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، غرب آسیا نفوذ منطقه‌ای دارد و اگر دشمن بخواهد علیه ما یک جنگ نیابتی ایجاد کند ما هم با توجه به نفوذی که داریم می‌توانیم با آنها مقابله کنیم.

نقشی که مدافعان حرم ایفا کردند، این پیروزی‌هایی که به دست آوردند، باعث شد که نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی عمق پیدا کند. درواقع جمهوری اسلامی الان محصور در یک جغرافیای مشخص به نام ایران نیست، در سوریه، در لبنان از جمهوری اسلامی حرف می‌زنند و خودشان را سرباز اسلام می‌دانند. این نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی مدیون و مرهون مدافعان حرم است که با نثار خونشان حاصل شد.

*  بعد از کارشکنی‌هایی که آمریکا علیه ایران کردند، شاهد این بودیم که تا حدودی به صورت فیزیکی منطقه را ترک کردند اما الان در فضای مجازی به شدت علیه ایران فعالیت می‌کنند. فکر می‌کنید ما چقدر در این عرصه توان مقابله با دشمن را داریم؟

علایی: ایران به هر ترتیبی اخراج نهایی آمریکا از منطقه را دنبال خواهد کرد و این از اصول اساسی ماست. یعنی حتی بعد از ترور ناجوانمردانه سردار قاسم سلیمانی، یکی از اصول انتقام‌گیری ایران هم محسوب می‌شود. بحث انتقامی که مطرح کردیم صرفاً این نبود که مباشرین ترور را به سزای عمل‌شان برسانیم، سرفصل اصلی جمهوری اسلامی، عراق و سوریه این است که آمریکا باید از منطقه به طور کامل خارج شود.

 همکاری‌هایی که ما با عراق و سوریه داریم ناظر بر خواست مردمی این منطقه است که آمریکا از منطقه خارج شود و اقدامات عملی هم داریم انجام می‌دهیم. البته دشمن با توجه به قدرت رسانه‌‌ای‌اش دست برتر را هم دارد، در این شکی نیست. اما در میدان، آن چیزی که به طور جدی مطرح است خواست مردم منطقه است. یعنی الان عراقی‌ها، سوری‌ها، لبنانی و یمنی‌ها و توده مردم به دنبال به کرسی نشاندن این بحث هستند که آمریکا باید از منطقه خارج شود و اصحاب رسانه نیز باید با هجمه‌های رسانه ای دشمن مقابله کند.

* باز هم موردی هست که ضرورت پرداختن به موضوع مدافعان حرم را افزایش دهد؟

علایی: بله. دستاورد دیگری از جریان مقاومت و مدافعان حرم که ما را ملزم می‌کند به این موضوع از هر جهت بپردازیم، این است که قدرت ایجاد ائتلاف توسط ایران را اثبات کرده، با این توضیح که بعد از جریان زدن برج‌های دوقلو در 11 سپتامبر، آمریکا دید اگر بخواهد یکجانبه در جریانات منطقه وارد شود، هزینه‌های زیادی باید محتمل شود، لذا آمد با تبلیغات گسترده‌ای که در سطح دنیا انجام داد، گفت ما ائتلاف جهانی علیه تروریسم فراهم می‌کنیم که همان موقع هم به جمهوری اسلامی فشار آوردند شما هم باید در این ائتلاف ورود کنید. حضرت آقا هم با شجاعت تمام همان موقع فرمودند: «ما نه با شماییم و نه با تروریسم» و مساله را کاملاً روشن کردند.

آمریکا در آن جریان و بعدش، هنگام اشغال عراق دنبال ائتلاف بود و در بعضی جهات موفق شد و در بعضی جهات هم موفق نشد. چند کشور سنتی که همیشه با آمریکا هستند فرانسه، انگلیس و کانادا و... اعلام ائتلاف کردند اما در جریان مدافعان حرم، یک ائتلاف منطقه‌ای مبتنی بر حضور توده‌های مردم فراهم شد.

 آمریکا می‌خواست دولت فرانسه، دولت انگلیس و کشورهای حاشیه خلیج فارس را در این ائتلاف وارد کند. یا در قضیه یمن، ائتلاف عبری، عربی و غربی واقعاً‌ رخ نداد. عربستان خیلی مایل بود سایر کشورها هم بیایند، اما غیر از امارات کشوری به آن صورت نیامد وسط، مگر پاره‌ای از مزدورانش. اما در جریان مدافعان حرم افغانستانی‌ها، عراقی‌ها، لبنانی‌ها، سوری‌ها، یمنی‌ها، ایرانی‌ها و پاکستانی‌ها، فاطمیون، حیدریون، زینبیون داریم.

 ایران این ائتلاف را عملیاتی انجام داد و سر وقت دولت‌ها هم نرفت. سروقت مردم رفت. چه بسا خیلی از این دولت‌ها حاضر نبودند جمعیتی از مردم‌شان بیایند پای کار ولی جمهوری اسلامی این مهم را محقق کرد. یعنی به دنیا نشان داد اگر جمهوری اسلامی ایران به لطف خدا و حمایت امام زمان بخواهد، می‌تواند مبتنی بر توده مردم ائتلاف تشکیل بدهد و این را در صحنه مدافعان حرم دیدیم.

باید اذعان کرد که افغانستانی‌ها، پاکستانی‌ها و عراقی‌‌ها و سوری‌ها بودند که کنار همدیگر توانستیم موفقیت کسب کنیم. بنابراین مدافعین حرم یک صحنه‌ای برای بروز قدرت جمهوری اسلامی در تشکیل ائتلاف منطقه‌ای شد و ما این را عملیاتی نشان دادیم.

* در واقع همان بسیج جهانی که حضرت امام(ره) نوید آن را داده بودند شکل گرفته است.

علایی:بله. ایشان بعد از پایان جنگ تحمیلی فرمودند: جنگ ما جنگ عقیدتی است و ما بسیج جهان اسلام را راه می‌اندازیم. در سال‌های اخیر چه صحنه‌ای این پیش‌بینی حضرت امام (ره) را محقق کرد؟ الان حشد شعبی و دفاع وطنی در عراق و سوریه، حزب‌الله لبنان،‌ انصارالله یمن، جهاد اسلامی و حماس در فلسطین را داریم. این بسیج جهان اسلام است.

اگر نقشه شوم آمریکا و استکبار در منطقه نبود، حشد شعبی و دفاع وطنی رخ نمی‌داد و انصارالله یمن محقق نمی‌‌شد. جمهوری اسلامی از این تهدید استفاده کرد و آن را به یک فرصت تبدیل کرد و بسیج جهان اسلام را رقم زد.

 یکی از خواسته‌هایی که آمریکایی‌ها از دولتمردان کنونی عراق دارند این است که می‌گویند ما از شما حمایت می‌کنیم به شرطی که حشد شعبی را حذف کنید، چون از نقش حشد شعبی در عراق و ارتباط آن با جمهوری اسلامی اطلاع دارند. مدافعان حرم به طور عملیاتی بسیج جهان اسلام را رقم زدند و ما به چشم دیدیم براساس نظریه حضرت امام(ره) اگر بسیج جهان اسلام رقم بخورد، با چه توطئه‌های شوم و چه قدرت‌هایی می‌شود مقابله کرد.

* یکی از موضوعات مورد توجه در مورد مدافعان حرم، بحث چگونگی پرداختن به آن است. ما در بخش رسانه، انیمیشن، فیلم، کتاب و حوزه‌های مختلف با عدم آموزگاری مواجهیم. به این معنی که منِ‌ خبرنگار که در این حوزه کار می‌کنم به من آموزش داده شود که چطور و از چه زوایایی به این مبحث بپردازم؟ مثلاً شما تاریخ شفاهی یک شهید را می‌خواهید بنویسید، چه آموزشی به نویسنده آن داده شده است؟ این همه کتاب منتشر کردیم ولی چند درصد از این کتاب‌ها مفید و ماندگار است؟ یکسری خاطرات و صحبت‌های ابتر که گویی هدف این بوده که حالا یک کاری انجام شود. بعضا افراد کارنابلد به اصطلاح سوژه را زخمی می‌کنند. فکر نمی کنید باید در کنار ضرورت پرداختن به موضوع مدافعان حرم، به ضرورت چگونه پرداختن هم توجه کنیم؟

علایی: ما اولاً باید همۀ ظرفیت‌ها را در این عرصه وارد کنیم، الان در بعضی از عرصه‌های سیاسی این چگونگی رقم می‌خورد، حمایت‌هایی که ما می‌کنیم به طور مشخص و معلوم در سطح دنیا مطرح می‌شود، اما در عرصه رسانه‌ای ما قوی عمل نکردیم. بیشتر هم بحثم چندرسانه‌ای است، یعنی با توجه به نکاتی که می‌گویم و می‌خواهم ابعاد مختلف قضیه را واکاوی بکنم، اینها ما را ملزم می‌کند که رسانه‌های مختلف در این عرصه ورود پیدا کنند نه اینکه چند کتاب منتشر کنیم آن هم کتاب‌هایی با کیفیت‌هایی که شما اشاره کردید که واقعاً نمی‌شود در مورد اکثر کتاب‌ها اظهارنظر صد در صدی کنیم و بگوییم کتاب‌های خوبی هستند. تلاش‌هایی صورت گرفته و این تلاش‌ها باید استمرار پیدا بکند.

در بحث مدافعان حرم و اقداماتی که قبلش انجام شده بود با توجه به نفوذ فکر و پیام انقلاب اسلامی. دشمنان خواستند یک اقدام متفاوت به نام دین انجام دهند، سال 1357 یک انقلابی مبتنی بر دین به وقوع پیوست که امواج آن الان تا اقصی‌نقاط عالم می‌رود. اینها گفتند برای مقابله با آن اگر یک جریان غیردینی را مطرح کنیم جواب نمی‌گیرد و آمدند از این حربه استفاده کردند و گفتند ما یک دینی را با همان رنگ و بو و سبقه می‌آوریم که در مقابل انقلاب اسلامی قرار دهیم. این است که آمدند جریان تکفیری و سلفی‌گری که نقطه مقابل جریان پدیدآورندۀ انقلاب اسلامی است یعنی اسلام ناب محمدی(ص)، را روی کار آوردند. گفتند ما جریان تکفیری و سلفی‌گری را مبتنی بر فتاوای مفتی های خودشان عَلم می‌کنیم و می گوییم اسلام یعنی این و بعد کار را پیش می‌بریم.

این حاکمیت تحجر در نگاه تکفیری و سلفی‌گری به مراتب خطرناک‌تر از اشغال خاک بود. یعنی دشمنان آمدند به نام اسلام یک جریانی را راه انداختند که کاملاً مشخص و ظالمانه و تروریستی است و خشونت‌طلب است، در واقع می‌خواستند با این افکار جلوی نفوذ انقلاب اسلامی را بگیرند و بگویند دین واقعی این است و بعد آن خشونت‌های علنی را مطرح می‌کردند که دنیا را از اسلام بیزار کنند. وقتی جریان مدافعان حرم با این ایثارگری و این رشادت‌ها می‌آید نقش‌آفرینی می‌کند این خطر را از سر مردم برمی‌دارد و موج اسلام‌خواهی دارد دنیا را می‌گیرد.

الان آمریکای لاتین می‌گوید قرآنی به زبان ما وجود دارد که بخوانیم؟! یا در غرب هر ساله چند صد هزار نفر به سمت دین اسلام می‌آیند. یا حرکت اخیر اهانت به قرآن،‌ اگر قرآن مهم نبود که اینها این کار را نمی‌کردند! با مجوز دادن دارند همه چیز را زیر سوال می‌برند. جریان تکفیر و سلفی‌گری گفتند اینها با اسلام ناب محمدی انقلاب کردند ما هم می‌آییم به نام دین، با آن مقابله می‌کنیم. اما مدافعان حرم طومار اینها را پیچید. باور کنید ده‌ها سال بعد مردم دنیا و افکار سالم می‌‌فهمد مدافعان حرم چه کردند.

اگر تکفیری‌ها حاکمیت پیدا می‌کردند و دین اسلام را آنطوری نشان می‌دادند... تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل! ببینید استکبار چه رقصی می‌کرد! نقشه دشمن این بود که با سوءاستفاده از جریان بیداری اسلامی، کشورهای منطقه را تجزیه کند و در برنامه‌هایشان بود، سوریه، عراق،‌ عربستان و ایران جز نقشه‌های آنها بود اما مدافعان با این حرکت‌شان و با درهم پیچیدن طومار آن جریان مانع از تجزیه این کشورها شدند. الان عراق و سوریه و عربستان پابرجاست.

امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه می‌گفت زمانی که خطر داعش مطرح بود، دشمن می‌خواست بعد از سوریه و عراق، سر وقت عربستان و بعد ایران بیایند. آن زمان شهید سلیمانی به وزیرخارجه وقت پیام می‌دهد که به عربستانی‌ها بگویید اگر از این ناحیه دچار تهدید شدند علیرغم اینکه ما با شما ارتباطی نداریم ولی روی کمک‌های ما حساب باز کنید! درواقع اینها می‌خواستند این کشورها را تجزیه کنند و حکومت‌های کوچک فراهم بکنند تا بتوانند مسلط شوند، اما مدافعان حرم و جریان مقاومت مانع تجزیه کشورهای اسلامی شد.

نکته دیگر در جریان تکفیر این بود که ضمن تأمین امنیت رژیم صهیونیستی به شکل مادام‌العمر، موضوع فلسطین را هم در این بلبشو به فراموشی بسپارند. اما یکی از شعارهای اساسی مدافعان حرم آزادی فلسطین بود،‌ یعنی حضور مدافعین حرم و جبهه مقاومت مانع از این شد که قضیه فلسطین که مدنظر آنها بود فراموش شود. نکته بعدی اینکه حضرت آقا اشاره فرمودند: قصد آنها این بود که بعد از سوریه و عراق خودشان را به مرزهای ما نزدیک کنند و جمهوری اسلامی را تهدید کنند. با سیاستی که مقام معظم رهبری اتخاذ کردند و جان‌فشانی‌ای که سردار قاسم سلیمانی کردند، توانستند با جریان مدافعان حرم امنیت مرزهای جمهوری اسلامی را تأمین کنند. 

مدافعین حرم همچنین وحدت مردم سوریه را در کشورشان برگرداندند.بیش از 7،‌ 8 گروه می‌خواستند مردم را به سمت خودشان بکشند که نتوانستند. در عراق هم وحدت ملی حفظ شد.

مساله‌ای که خیلی مهم است و ما آن را دستمایه یک کار پژوهشی قرار دادیم بحث جهاد و شهادت است، به چه معنا؟ ابتدای انقلاب اسلامی روی بستر جهاد و شهادت بود، من 15، 16 سالم بود که وارد انقلاب شدم، وقتی به تظاهرات می‌رفتیم غسل شهادت می‌کردیم یعنی بحث شهادت از طریق رهنمودهای امام و مبارزاتی که سیاسیون داشتند برای ما جا افتاده بود و می‌دانستیم که این مسیر با جهاد و شهادت پیش می‌رود. انقلاب اسلامی این قدرت جهاد و شهادت را نشان داد، به طور بارز در دفاع مقدس و به طور عملیاتی در دهه اخیر در مدافعان حرم، یعنی مردم دنیا فهمیدند یک چیزی به نام جهاد و شهادت است که کارساز است و فقط تانک و توپ و هواپیما نیست، اگر خون بدهید و ایثار کنید موفق می‌شوید.

مدافعان حرم این را در دهه اخیر نشان دادند که نقش جهاد و شهادت در پیشبرد اهداف اسلامی و انقلاب اسلامی چقدر می‌تواند حائز اهمیت باشد. نکته بعدی کمک مدافعان حرم در به کرسی نشان نفوذ کلام رهبری است، آقا گفتند بشار اسد باید بماند، این نفوذ کلام را مدافعان حرم و شهید سلیمانی و نیروی قدس سپاه محقق کردند. یعنی الان نفوذ کلامی که رهبری در منطقه و دنیا دارد با قاطعیت می‌شود گفت هیچ رهبری ندارد، این نفوذکلام را یک عده محقق می‌کنند.

 وقتی امام(ره) می‌گویند حصر‌ آبادان باید شکسته شود، این یک جمله است، رزمنده‌ها و فرمانده‌ها این نفوذ کلام را محقق می‌کنند، مدافعان حرم باعث شدند قدرت رهبری و نفوذ کلام حضرت آقا ضریب خیلی بالایی پیدا بکند. یعنی نفوذکلام را به دنیا ثابت کرد که آقا یک چیزی می‌گویند انجام می‌شود.

نکته بعدی اینکه جریان مدافعان حرم قدرت راهبردی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در ابعاد نظامی و امنیتی را به جهانیان نشان داد که سرفصل این قدرت نیروهای مسلح در نیروی قدس سپاه بود که الحمدلله این اتفاق رقم خورد، الان نیروهای مسلح جمهوری اسلامی توسط دشمنان و دوستان جمهوری اسلامی به شکل کاملاً ‌واقعی دارد دیده می‌شود. این را مدافعان حرم محقق کردند و نشان دادند. جریان مدافعان حرم قدرت نظامی جمهوری اسلامی در بسیج مردم را روایت کرد.

نکته جالب دیگر اینکه، مدافعان حرم صحنه بروز و ظهور یک شخصیت ممتازی به نام شهید سلیمانی(ره) شد. درست است شهید سلیمانی رویش انقلاب و دفاع مقدس بود اما همۀ آن ظرفیت و استعدادش در جریان مدافعان حرم بود، ایشان در آن واحد فرمانده عملیاتی چند جبهه بود، فلسطین، لبنان، سوریه، عراق، یمن و ...که فعلاً نمی‌شود گفت. نبوغ نظامی - امنیتی - سیاسی ایشان باعث افتخار ما در دنیاست. من می‌گویم گذشته از دلایلی که آمریکایی‌ها برای ترور شهید سلیمانی داشتند، یک دلیل عمده‌اش حسادت بود، خودشان می‌گویند ما میلیاردها دلار برای نظامی‌ها هزینه می‌کنیم اما اگر همه آنها را جمع کنیم یک شهید سلیمانی درنمی‌آید!

اینها واقعاً حسادت کردند که جمهوری اسلامی چنین قدرت و شخصیت با نفوذی دارد که در هر جای دنیا بخواهد می‌تواند منویات جمهوری اسلامی را پیش ببرد. صحنه مدافعان حرم این شخصیت را به دنیا معرفی کرد، ایشان شخصیت معروفی بود اما در مدافعان حرم این معروفیت ایشان ضریب چند صدبرابری پیدا کرد.

در جریان مدافعان حرم واقعاً نیروی قدس و تاثیرگذاری‌ای که در جریان مقاومت  به همه شناسانده شد. اینها مواردی است که به عنوان دستاوردهای بزرگ، می‌طلبد که ما به شکل‌های مختلف شروع کنیم و جریان مدافعان حرم را به دنیا بشناسانیم که این باعث آزادی مستضعفین از زیر یوغ استکبار جهانی و مستکبرین شود.