۰۱ تير ۱۴۰۴ - ۰۱:۱۱

فاطمه (س) و رویداد مهم غدیر

فاطمه (س) و رویداد مهم غدیر
فاطمه در هر فرصت به غدیر خم استناد کرد چون تکلیف خود می دانست تا حق را باز گوید و امت را از گمراهی نجات دهد.
کد خبر: ۹۷۷۷

به گزارش خیمه مگ،بر اساس مستندات معتبر تاریخی یکی از گواهان و شاهدین واقعه غدیر خم وجود حضرت زهرا(س) است که در این سال وسال حجه الوداع همراه پدر گرامی خود در حج شرکت داشت و اعمال حج را در کنار پدر انجام داد؛ لذا از این جهت باید به همه مسلمانان وامت اسلام و فرقه های اسلامی بویژه جوانان امت روشن باشد وقتی یگانه دختر رسول خدا(ص) به این واقعه شهادت و گواهی می دهد هیچ معارضی نباید در برابر سخن فاطمه باشد؛ سخن فاطمه واحتجاج او برای همه امت گواه روشن است؛ لذا تحقیق کنند دراین باره ومواضع فاطمه در قبال غدیر و سقیفه را معیار قرار دهند چراکه جایگاه فاطمه را در منابع اسلامی ببینند و در استنادات پیامبر (ص) به درستی از جایگاه فاطمه آگاه باشند سپس سخنان اورا مورد دقت و تحلیل قرار دهند تا به واقعیت برسند که قضیه چه بوده است؟

آیا سزاوار است پیامبری که همه مستحبات را برای مردم یاد داده است از این قضیه مهم غفلت نماید وبرای خود جانشین انتخاب نکنند؟ آیا معقول است که امت را بعد از خود گرفتار تفرقه نماید؟ آیا این وقایع خوشایند حضرت است که امت بر سرجانشینی ومنصب خلافت باهم به نزاع و درگیری گرفتار شوند؟ برای یافتن پاسخ این سئوالات باید تامل نمایند !!!!

حضرت زهرا تمام وجود خود را برای حفظ دین فدا کرد؛ حضرت می دانست که آینده امت با ترک غدیر چه خواهد شد وبراین امر نگران بود که امت گمراه شود به خاطر فراموشی ونادیده گرفتن غدیر؛ به جهت همین نا فرمانی گمراهی بزرگی برای امت خواهد بود؛ از اینروی حضرت زهرا (س) بیشترین استناد و احتجاج را به حادثه غدیر درباره دفاع از ولایت نموده اند؛ بیش از همه ائمه به غدیر توجه نمود وتاکید کرد؛ چون غدیر مهم است وسرنوشت امت به آن پیوست کامل داشت؛ چراکه بر سر خلافت خونهای زیادی ریخته شده ومسلمانان به جنگهای طولانی وتفرقه گرفتار شدند و بسیاری از فرزندان فاطمه (س) در راه حفظ دین وبه جهت فراموشی غدیر به شهادت رسیدند؛

بر این اساس حادثه غدیر دارای اهمیت فراوان برای امت اسلام است؛ لذا درباره غدیر خم و این واقعه وحدیث غدیر هر چه نوشته شود وگفته شود کم است؛چون رجوع به غدیر و برگشت به غدیر یعنی اطاعت از فرمان رسول الله درمان تمام دردهای امت اسلام است؛ زیر پا نهادن دستور رسول الله امت اسلام را گرفتار مصیبتهای سخت نموده است که امروز نیز شاهد این گرفتاری های مسلمانان هستیم که دیگران بر امت اسلام مسلط شده اند همه از ناحیه فراموش نمودن و نادیده گرفتن حادثه غدیر است.

قرآن به صراحت فرمود «اطیعوالله و اطیعو الرسول» اما امت اسلام با کبر و حسد این نافرمانی را در پیش گرفتند و هر روز بلایی برامت نازل شده و امروز تمام عقب ماندگی های مادی و معنوی که جهان اسلام گرفتار شده از همین ناحیه هست که پیامهای غدیر فراموش گردید.

در حدیث غدیر پیامبر (ص) حقایقی بیان نمود که برای نجات و هدایت وسعادت امت لازم بود وآنچه امت اسلام به آن نیاز دارد درک درست از غدیر است ؛ محورهای مد نظر پیامبر (ص) در غدیر عبارت بود از :

 

۱- محوریت اهل بیت (ع)؛

پیامبر اکرم (ص) بارها مکرر به محوریت اهل بیت (ع) تاکید می کرد و حدیث ثقلین در همه منابع اسلامی همچون حدیث غدیر منعکس شده است وغدیر احیاگر ومتمم و ضمانت حفظ حدیث ثقلین بود.

 

۲- وحدت امت اسلام؛

پیامبر اکرم پس از ورود به مدینه بین انصار و مهاجرین دو حزب بزرگ اسلام ایجاد عقد اخوت وبرادری نمود حتی تمام ساکنان مدینه واهل کتاب و یهود را هم پیمان وحدت وهمزیستی برقرار نمود چون حضرت واقف بود که تفرقه در جامعه مانع پیشرفت وسعادت و مانع کار دعوت دین هست و امور دین وفرهنگ وتعالی در سایه وحدت وامنیت است لذا حضرت به این مقوله توجه داشت که شرط اول اجرای احکام دین وهدایت مردم آرامش و همبستگی جامعه هست چنانکه امیر مومنان نیز به این مقوله توجه داشت و در این راستا فرمود «… به خدا سوگند هرگز فکر نمی‌کردم و به خاطرم خطور نمی‌کرد که عرب بعد از پیامبر(ص) ، امر امامت و رهبری را از اهل بیت(ع) او بگردانند و خلافت را از من دور سازند! تنها چیزی که مرا ناراحت کرد، اجتماع مردم در اطراف فلانی بود که با او بیعت کنند. (وقتی که چنین وضعی پیش آمد) دست نگه داشتم تا میان امت جدائی نشود.

 

۱. استناد فاطمه به غدیر در ایام سقیفه

در همان روزهای اول که سقیفه تشکیل شد و هوس قدرت مردم را به فتنه ای گرد آورد فاطمه(س) به غدیر استناد نمود و این اجتماع را نا مشروع نمود چنانکه همه معصومین به نامشروع بودن سقیفه با وجود راه قانونی و شرعی که در غدیر خم مشخص شده بود تصریح نموده اند؛ لذا از جمله معصومینی که به حدیث غدیر استناد کردند، فاطمه زهرا (س) بود، روزی که عمر و اطرافیانش برای بیعت گرفتن از حضرت امیر المؤمنین علی (ع) آمده بودند، خطاب به آنان فرمودند: «گویا، آنچه رسول اکرم (ص) در روز غدیر به شما به موجب حکم خدای تعالی تقریر کرده عهد گرفت، بلکه شرط نمود را نمی دانید و یا از خاطر خود آن عهد و پیمان را فراموش شده انگاشته اید، و شیوه تمرد و مخالفت را برگزیده اید. والله که حضرت نبی اکرم (ص) در آن روز از شما و از اکثر امت عهد و پیمان نسبت به ولایت علی (ع) گرفت».«کأَنَّکمْ لَمْ تَعْلَمُوا مَا قَالَ یوْمَ غَدِیرِ خُم» گویا از آنچه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در روز غدیر فرمود، آگاهی ندارید.

 

حضرت فاطمه (س)به صراحت فرمودند: شما که علی بن أبی طالب را خانه گذاشتید و در سقیفه بنی ساعده برای خود خلیفه انتخاب کردید، گویا سخن رسول اکرم در غدیر خم را نشنیدید یا پیام پیامبر(ص) را در رابطه با علی در غدیر خم نفهمیدید و ندانستید.

«وَ اللَّهِ لَقَدْ عَقَدَ لَهُ یوْمَئِذٍ الْوَلَاءَ»

سوگند به خدا که رسول گرامی اسلام در آن روز ولایت و رهبری را به او (علی علیه السلام) پیوند زد و از مردم بیعت گرفت«لِیقْطَعَ مِنْکمْ بِذَلِک مِنْهَا الرَّجَاءَ»تا امید شما فرصت طلبان تشنه قدرت را از امامت قطع نماید. حضرت زهرا فرمودند: رسول گرامی اسلام امیرالمؤمنین را به ولایت پیوند زد تا امید کسانی که انتظار می‌کشیدند بعد از رحلت نبی گرامی خلافت را به دست بگیرند تمام‌ راه‌های عذر و بهانه را برای همگان بست.

«وَ لَکنَّکمْ قَطَعْتُمُ الْأَسْبَابَ بَینَکمْ وَ بَینَ نَبِیکمْ»

ولی شما رشته‌های پیوند [معنوی] میان پیامبر و خودتان را پاره کردید.

ولی با کمال تأسف شما مهاجرین و انصار و حاضرین در مجمع بزرگ غدیر، سخنان پیغمبر اکرم را نادیده گرفتید و از میان خود، از پیش خود و برخلاف سخن رسول اکرم که خداوند متعال درباره او فرمود:

(وَ ما ینْطِقُ عَنِ الْهَوی إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْی یوحی)

و هرگز از روی هوای نفس سخن نمی‌گوید و آنچه آورده چیزی جز وحی نیست که به او وحی شده است. خلیفه تراشیدید و انتخاب کردید.

«وَ اللَّهُ حَسِیبٌ بَینَنَا وَ بَینَکمْ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ»

این را بدانید که خداوند در دنیا و آخرت بین ما و شما داوری خواهد کرد.

حضرت زهرا(س) در نهایت فرمودند: من شکایت شما را به خداوند عالم می‌کنم. خداوند بهترین گواه و بهترین داور میان من و شماست.

۲. تاکید بر غدیر در خطبه فدکیه

حضرت فاطمه دراین ایام مکرر به این واقعه استناد نمود و در هرفرصت چون با فاصله اندک این قضیه را نادیده گرفته و در سقیفه جمع شدند استناد می کرد تا حجت را بر همگان تمام نماید؛ استناد دیگری از حضرت صدیقه طاهره نقل شده است که حضرت در خطبه ای طولانی پس از سقیفه وغصب فدک فرمود دراین خطبه نیز از خدمات و ارجمندی ایثار پدر در راه دین وهدایت مردم ورهایی آنها از جهالت سخنان بسیار روشنگرانه ایراد نمود از جمله به واقعه غدیر خم نیز تصریح نمود وفرمود :

«هَلْ تَرَک أَبِی یوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ لِأَحَدٍ عُذْرا»

آیا پدرم در روز غدیر خم جایی برای عذرتراشی برای احدی باقی گذاشته است؟

۳. استناد در جمع زنان انصار که به عیادت حضرت آمده بودند

دگر باره فاطمه(س) در بستر بیماری که برخی از زنان انصار به عیادت آمدند ، حادثه و واقعه غدیر که هزاران نفر شاهد بودند به این واقعه واز جمله شاهدان زنان انصار ومهاجری بودند که در حجه الوداع شرکت داشتند، لذا فاطمه مکرر این واقعه را یاد آوری می نماید و از آنان می‌پرسند: آیا پدرم حجت را بر همه شما تمام نکرد و حق مطلب را برای همه ادا نکرد؟ در فراز دیگری که آقای مورخین نقل می کنند حضرت فرمود: «أنسیتم قول رسول الله یوم غدیر خم: من کنت مولاه فعلی مولاه»

آیا قول رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) در غدیر خم را فراموش کردید که فرمود: هرکسی من بر او ولایت دارم، علی هم بر او ولایت دارد.

چرا آن بزرگوار از حدیث ولایت که می‌فرماید: «إن علیا منی وأنا منه وهو ولی کل مؤمن من بعدی ‌»

۴. استناد فاطمه به واقعه غدیر در کنار قبر حضرت حمزه سید الشهداء

فاطمه در هر فرصت به غدیر خم استناد کرد چون تکلیف خود می دانست تا حق را باز گوید و امت را از گمراهی نجات دهد؛ حضرت فاطمه (س) پس از رحلت پدر به زیارت قبور شهدای احد به دامنه کوه احد می رفت که عمویش حمزه نیز در این مکان مدفون بود وتا توان داشت هر روز صبح برای زیارت به زیارت قبور شهدای احد می رفت؛ براساس فرمایش امام صادق (ع) فاطمه (س) به یکی از صحابه بنام محمود بن لبید که او نیز به زیارت قبر شهدای احد رفته بود درباره غدیر خم و وصایت علی از دختر رسول خدا سئوالی نمود؛ فاطمه (س) سخن گفت و به این واقعه درباره غصب حق علی ومعرفی آن حضرت بعنوان جانشین بعد از خود توسط رسول الله (ص) استناد کرد .

۵- محمد بن اسید از فاطمه (س) پرسید آیا نصی از پیامبر(ص) درباره جانشینی علی (ع) قبل از وفات رسول الله هست؟ فاطمه فرمود : تعجب می کنم از شما مگر روز غدیر یادتان رفته است؟ او گفت نه ولی منظورم این است که چیز دیگروسری هست که به شما گفته باشد؟ فاطمه فرمود: خدا را گواه می گیرم که فرمود: علی بهترین جانشینی است که برای شما انتخاب می کنم و او امام و خلیفه بعد از من هست وفرزندان او (حسن وحسین)

۶- شیخ صدوق در «خصال» پس از نقل این خبر می‏گوید: و هنگامی که انصار، محاجّه صدّیقه طاهره را با آنان درباره خلافت شنیدند به آن مخدّره گفتند: اگر ما پیش از آن که با ابو بکر بیعت کنیم این سخنان شما را شنیده بودیم هرگز از علی به ابو بکر عدول نمی‏کردیم، ولی فاطمه‏( سلام اللّه علیها) در پاسخ آنان فرمود: «آیا روز غدیر خم برای کسی عذری باقی گذاشت؟!».

۷- اتمام حجّت دیگر با یاد حدیث غدیر

حضرت زهرا علیها السّلام در بحث و مناظره و در اتمام حجّت با مهاجمان به خانه ولایت باز هم از حماسۀ غدیر خم یاد می‌کرد، و مردم را به یاد حدیث غدیر می‌آورد.

در یکی از روزهای پس از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم که مردم در کوچۀ نزدیک خانه حضرت علی علیه السّلام گرد آمده و تسلیم توطئه‌ها بودند، دختر رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم از خانه بیرون آمده و در کنار درب ورودی منزل ایستاد، و خطاب به مردم مهاجم در کوچه و بازار فرمود:

لا عهد لی بقوم حضروا أسوء محضر منکم، ترکتم رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم جنازة بین أیدیننا و قطعتم أمرکم فیما بینکم، لم تستأمروننا و لم تردّوا لنا حقّا کانّکم لم

تعلموا ما قال یوم غدیر خمّ‌، و اللّه لقد عقد له (علی بن ابی طالب) یومئذ الولاء لیقطع منکم بذالک منها الرّجاء، و لکنّکم قطعتم الأسباب بینکم و بین نبیّکم، و اللّه حسیب بیننا و بینکم فی الدّنیا و الاخرة .

(من ملّتی را مثل شما نمی‌شناسم که اینگونه عهدشکن و بدبرخورد باشند، جنازه رسول خدا را در دست ما گذاشته رها کردید، و عهد و پیمان‌های میانتان را بریده، فراموش نمودید، و ولایت و رهبری امام علی علیه السّلام و ما اهل بیت را انکار کردید، و حقّ‌ مسلّم ما را بازنگرداندید.

گویا از حادثۀ روز غدیر خم آگاهی ندارید؟. سوگند به خدا که رسول گرامی اسلام در آن روز ولایت و رهبری امام علی علیه السّلام را مطرح کرد، و از مردم بیعت گرفت، تا امید شما فرصت‌طلبان تشنۀ قدرت را قطع نماید، ولی شما رشته‌های پیوند معنوی میان پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و خودتان را پاره کردید، این را بدانید که خداوند در دنیا و آخرت بین ما و شما داوری خواهد کرد.)

 

چرائی استناد مکرر فاطمه(س) به غدیر؟

استناد فاطمه(س) به غدیر مکرر است که ما همه گزارش هارا نیاوردیم؛ این استناد دلایلی داشت که لازم است اشاره شود در پایان گفتگو

۱- نزدیک بودن حادثه غدیر با وفات رسول گرامی اسلام بود. پیغمبر اکرم حدیث وصایت را بیست سال قبل در سال سوم بعثت در جمع محدودی از سران قریش مطرح فرمودند. آن بزرگوار حدیث رایت را در جنگی مطرح فرمودند که عده مخصوصی شنیده‌اند. که پرچم را فردا به دست کسی می سپارم که خدا ورسول اورا دوست می دارند ، در حالیکه هر سه خلیفه مدعی را پیامبر قبل از علی فرستاد که نتوانستند کاری را پیش ببرند .

همچنین پیغمبر اکرم حدیث خلافت را موقع رفتن به جنگ تبوک مطرح فرمودند و عده خاصی آن را شنیده‌اند. در حالی که فاصله حدیث غدیر تا رحلت نبی گرامی هفتاد و دو روز بیشتر نیست. پس یک دلیل این است که بسیاری حاضر بودند در غدیر نمی توانستند انکار نمایند .

۲- جمعیت انبوهی در اجتماع بی مانند و بزرگ غدیر خم حضور داشتند؛ بنا به نقل ابن جوزی ودیگران که همه سنی هستند :

آمار کسانی که در غدیر حضور داشتند و سخن نبی گرامی را شنیدند به مرز صد و بیست هزار نفر رسید. یعنی صد و بیست هزار نفر قضیه غدیر را از نبی گرامی اسلام شنیدند. [۱]بنابراین آمار کسانی که در غدیر خم بودند از نود هزار تا صد و بیست و چهار هزار نفر تخمین زده شده است.[۲]

۳- در قضیه حدیث غدیر، نبی گرامی اسلام، ولایتی را که خداوند عالم در قرآن کریم سوره احزاب آیه ۶ برای او تثبیت کرده و فرموده است: (النَّبِی أَوْلی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِم) پیامبر(ص) نسبت به مؤمنان از خود آن‌ها اولی است. سوره احزاب (۳۳): آیه ۶

که «زمخشری» در کتاب «تفسیر الکشاف» دارد که: «النَّبِیُّ أَوْلَی بِالْمُؤْمِنِینَ ( فی کل شیء من أمور الدین والدنیا ) مّنْ أَنفُسِهِمْ »

ورسول الله(ص) قبل از طرح موضوع ولایت امیرالمؤمنین را مطرح کند از همه حاضرین اعتراف گرفت:

«أَلَسْتُ أَوْلَی بِکمْ من أَنْفُسِکمْ»[۳] و: «أَلَسْتُ أَوْلَی بِالْمُؤْمِنِینَ من أَنْفُسِهِمْ» آیا ولایت من بر شما از ولایت خودتان بالاتر نیست؟!«فَقُلْنَا بَلَی یا رَسُولَ اللَّهِ» همه مردم گفتند: بله یا رسول الله. «فَمَنْ کنت مَوْلاَهُ فَعَلِی مَوْلاَهُ»

حضرت فرمود: هرکسی من مولای اویم، از این پس علی مولای اوست.[۴] و: «مَنْ کنْتُ أَوْلَی بِهِ مِنْ نَفْسِهِ فَعَلِی وَلِیهُ»[۵]

 

درسها و پندها از وقایع تاریخ و غدیر خم

 

آنچه در واقعه غدیر بسیار مهم است و باید امت اسلام توجه کنند وحدت امت اسلام است؛ وحدتی که فراموش شد ، اما تنها کسی که آن را جدی گرفت و مراعات کرد، امیر مومنان (ع) بود که هرگز به سوی تفرقه نرفت با وجود اینکه زمینه تفرقه با توطئه ای ایجاد شد، اما آن حضرت (ع) دفاع از اساس و ذروه و ریشه دین اسلام را واجب می دانست و به آن تاکید کرد تا جامعه از انحراف مصون باشد.

درکلامی می فرمایند: با چشم خود دیدم گروهی از اسلام بازگشته و می‌خواهند دین محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ را نابود کنند. (در این جا بود) که ترسیدم اگر اسلام و اهلش را یاری نکنم باید شاهد نابودی و شکاف در اسلام باشم که مصیبت آن برای من از محروم شدن از خلافت و حکومت بر شما بزرگتر بود، چرا که این بهره دوران چند روزه دنیا است که زائل و تمام می ‌شود، همان طور که سراب تمام می ‌شود و یا ابرها از هم می ‌پاشند، پس در این پیش آمدها به پا خاستم تا باطل از میان رفت و نابود شد و دین پابرجا و محکم گردید.»

حضرت امیر(ع) در سخن دیگر فرمود : « … به خدا سوگند اگر ترس از ایجاد شکاف و اختلاف در میان مسلمانان نبود و بیم آن نمی‌رفت که بار دیگر کفر و بت‌پرستی به سرزمین اسلام بازگردد و اسلام محو و نابود شود، با آنان به گونه دیگری رفتار می‌کردیم.»

شایسته است امروز امت اسلام پیرامون پیام غدیر گرد آمده و به آیه مودت فی القربی جامه عمل پوشیده و با اعتصام به حبل الهی به سیطره کفار بر ممالک اسلامی خاتمه داده و برادرکشی و جنگ در یمن و افغانسان وعراق وسوریه و …..پایان داده گردا گرد شمع وجود اهل بیت (ع) همدل شوند و از بدبختی ها نجات یابند. در عصر کنونی نجات امت اسلام از بلاهای مختلف از جمله سلطه استعمارگران و رسیدن به امنیت و آزادی وعزت و شرف یک راه دارد وآن درس عبرت گرفتن از وقایع تلخ تاریخ است که در سایه دوری کردند از پیام غدیر خم و درک درست از آیه مودت ومحبت اهل بیت علیهم اسلام رخ داده است.

درس دیگر این است برای جوانان امت اسلامی و این درس نیز مهم تر:

که فاطمه یگانه فرزند رسول الله (ص) یکی از گواهان و اقعه غدیر خم است که پیامبر (ص) به دستور و امر الهی و با آینده نگری برای امت اسلام وبراساس تکلیف الهی برنامه ای ارائه داد تا هرگز گمره نشوند وآن پیوند دائمی بین قرآن وعترت است که قرآن در آیه مودت و رسول خدا(ص) در مواضع و فرصتهای مختلف به آن تصریح نموده است از جمله حدیث ثقلین که راه هدایت در کنار مودت اهل بیت (ع) تمسک به قرآن در کنار مودت آنهاست واین مودت از غدیر آغاز می شود پذیرش ولایت علی (ع) اولین گام حرکت در مسیر هدایت است و رضایت فاطمه (س) معیار رضایت پروردگار است . چون رضایت رسول الله(ص) کلید خورده به رضایت فاطمه (س) و دراین پیوند اسراری هست؛ یکی از اسرار امامت است .

درس روشنگرانه دیگر اینکه : برخی از منابع اهل سنت مثل حاکم نیشابوری تصریح نموده اند که رسول الله علی(ع) را بعنوان خلیفه بعد از خود معرفی نمود «وأنت خلیفتی فی کل مؤمن من بعدی»

همچنان علمای اهل سنت آورده اند که بعنوان امام نیز معرفی فرموده است «أنت امام کل مؤمن ومؤمنة، وولی کل مؤمن ومؤمنة بعدی»بر این اساس جایی برای تشکیک در مفهوم ولی و لایت نمی ماند؛ چون غدیر اولین معرفی و آخرین نبود بلکه پیامبر (ص) پیش از غدیر بارها مسئله جانشینی را مطرح فرمود و اولین دعوت خود که دعوت عشیره معروف هست در تاریخ تصریح به خلافت علی بعد از خود در میان خویشاوندان نیز نمود چنانکه طبری این گزارش را نموده است؛

در خواست بنده این است که جوانان اهل سنت دراین باره تحقیق نمایند و از امکانات حاضر برای تحقیق دراین موضوع مهم استفاده نمایند و بدانند که وقتی پدری دلسوز و لو برای مدت کوتاهی به مسافرت برود در منزل خود سفارش می کند که در مدت غیبت و عدم حضور من از چه کسی فرانبری کنید و چکار کنید تا خانواده حفظ شود؟ !!!

آیا رسول الله (ص) با اون همه عظمت و بزرگی ودرایت ومدیریت هیچ تدبیری برای امت خود نکرد و بدون وصیت رها نمود امت را؟ آیا آن حضرت اندازه یک پدر دلسوز برای خانواده هم تدبیر ننمود و چاره ای نیندیشید؟