به گزارش خیمه مگ،بعد از واقعه جانگداز كربلا و شهادت برترین شخصيت‏هاى تاريخ بشريت و برجسته‏ترين انسان‏هاى كامل و نمونه‏هاى ايثار و شهادت، سيد الشهداء ابى عبدالله الحسين و ياران با وفايش، چكيده شجره ملعونه بنى اميه زمام امور امت اسلام را به قبضه تصرف ظالمانه خود در آورده و استبداد و خون‏خوارى را به حد نهايت رسيده و هتك حرمت دين و قرآن نموده صفحه تاريخ و انسانيت را لكه دار نمودند و خفقان به اوج خود رسید.

مام زين العابدين و سيد ساجدين حضرت على بن الحسين سلام الله و صلواته عليه در چنین شرایطی در كنج خانه عزلت محزون و گريان و نالان به سر برده و خانه‏نشين گرديد و بواسطه خفقان حاکم بر جامعه كسى را جرأت نزديك شدن، و كسب فيض نمودن از آن حضرت نبوده و آن حضرت هم نمي توانست كه مردم را به تكاليف و واجباتشان آشنا نموده و به حقيقت دين آگاه سازد.

پس به ناچار دعا راکه از روش‏هاى آموزنده براى تزكيه نفس و تهذيب اخلاق است انتخاب نمودند تا به اين ترتيب تعاليم قرآن و آداب اسلام و طريقه اهل بيت عصمت را در جامعه منتشر نموده و مردم را به روحيه دين و زهد و تقوى و آن چه بر هر مسلمانى از تذهيب نفس و اخلاق واجب بوده آشنا سازد.

زبور آل محمد

مجموعه ادعیه آن حضرت كه به نام «صحيفه سجاديه» ناميده شده و به «زبور آل محمد» معروف و مشهور شده است .اين مجموعه در اسلوب و طريقه خودش از عالى‏ترين اسلوب‏هاى ادبيات عرب و بالاترين مقاصد دين مبين و دقيق‏ترين اسرار خداشناسى و پيغمبرشناسى و صحيح‏ترين روش براى آموختن علوم اجتماعى و اخلاق و آداب اسلامى است. و شامل موضوعات مختلف در پرورش دينى است.

قسمتى از آن مى‏آموزد كه چگونه خداوند را تمجيد و تقديس و سپاس و ستايش كرده و به سوى او توبه كنى، و قسمتى از آن ياد مى‏دهد كه چگونه با خدا خلوت كرده و راز و نياز نموده و به سوى او برگشته و از مردم قطع اميد كنى، و قسمتى از آن معنى درود بر پيغمبران و فرستادگان و برگزيدگان از مردم و كيفيت درود فرستادن را به تو شرح مى‏دهد، و قسمتى از آن آگاه مى‏سازد كه چگونه سزاوار است با پدر و مادر برخورد داشته و به آنها نيكى كنى، و قسمتى از آن توضيح مى‏دهد حقوق پدر و مادر را نسبت به فرزند يا حقوق فرزند نسبت به پدر و مادر يا حقوق فرزند نسبت به پدر و مادر يا حقوق همسايگان يا حقوق خويشاوندان يا حقوق عامه مسلمانها يا حقوق ثروتمندان به فقرا يا حقوق فقرا بر ثروتمندان و هكذا، و قسمتى از آن خاطرنشان مى‏سازد كه چه چيزهايى در برابر دين مردم بر تو واجب بوده و چگونه بايد در مراحل اقتصادى و مالى با آنها رفتار نمود و چه چيزهايى شايسته است كه با دوستان و همسالان و عموم مردم معامله و برخورد نمايى و چه اشخاصى را در كارها بگمارى و قسمتى از آن گردآورى مى‏نمايد تمامى اخلاق نيكو و پسنديده و چيزهايى را كه صلاحيت دارد بر علم اخلاق، روش كامل باشد.

و قسمتى از آن مى‏آموزد كه چگونه در مقابل ناملايمات و سختى‏ها و پيش‏آمدها شكيبايى كرده و با بيمارى و صحت چگونه برخورد داشته باشى. و قسمتى از آن چيزهايى كه بر ارتش اسلامى واجب است وظائف مردم با آنها را شرح مى‏دهد و امثال اينها از مواردى كه اخلاق انسانى و آئين اسلامى و شريعت الهى تقاضا مى‏كند و همه اينها تنها با روش همين دعاها است.

موضوعات ادعیه صحیفه سجادیه

چكيده فرمايشات امام سجاد عليه‏السلام كه در اين دعاها در موضوعات مختلف آشكار و روشن است در چند رشته دسته‏بندى مى‏شود:

اول: شناخت خداوند متعال و عظمت و قدرت او و بيان يگانگى و تنزيه او با جالب‏ترين عبارت علمى و شيواترين بيان عقلى و اين معنى در همه دعاها به عبارت‏هاى مختلف مكرر بيان مى‏ شود.

دوم: بيان فضل خداوند متعال بر بنده و عجز و ناتوانى بنده از اداى حق خداوند هر چند كه در طاعت و بندگى به غايت رسيده باشد و تنها توجه بنده به سوى خداوند باشد.

سوم: بيان پاداش و كيفر و بهشت و دوزخ و بيان اين كه پاداش خداوند همه‏اش لطف و تفضل از اوست همه دعاهاى حضرت سجاد عليه‏السلام به اين نغمه مؤثر اشاره مى‏كند تا بر نفس بفهماند كه از عقاب خداى متعال خوف و بر ثواب خدا اميدوار باشد.

چهارم: وادار نمودن دعاكننده با خواندن اين دعاها به دورى جستن از افعال قبيحه و صفات رذيله براى پاك نمودن درون و زدودن دل از آلودگى‏ها.

پنجم: متوجه نمودن دعاكننده بر اين كه واجب است كه انسان از مردم قطع اميدوارى نموده و بر آنها اظهار ذلت و كوچكى ننموده و حاجتش را به جز خدا از هيچ كسى درخواست ننمايد و اين كه طمع داشتن به چيزى كه در دست مردم است از پست‏ترين و ننگين‏ترين صفات انسان است.

ششم: آشنا نمودن مردم بر وجوب مراعات حقوق ديگران و يارى نمودن بر آنها و مهر و محبت نمودن بر يكديگر و از خودگذشتگى در ميان مردم براى به وجود آوردن برادرى در اسلام.

اسامی ادعیه صحیفه سجادیه

شماره دعاهای صحیفه سجادیه که امروز در دست ماست پنجاه و چهار دعاست البته ادعیه آن هفتادو پنج دعا بوده است که تعدادی از آن مفقود شده است .

1-كيفيت دعاىآن حضرت اين بودكه پيش ازآغازهردعاشروع مى‏كردبه ستايش خداى عزوجل وثناىبر او ومى‏گفت

2- نيايش پس از ستايش خدا در طلب رحمت بر رسول خدا صلى الله عليه و آله‏

3- نيايش در طلب رحمت بر حمله عرش و بر هر فرشته مقرب‏

4- نيايش در طلب رحمت بر پيروان پيمبران و مصدقين ايشان.

5- نيايش در باره خود و دوستانش‏

6- نيايش هنگام صبح و شام‏

7- دعاى حضرت هنگامى كه مهمى برايش رخ مى‏داد، يا حادثه اى بر او نازل مى‏شد و در هنگام اندوه

8- نيايش در پناه جستن به خدا از ناملائمات و اخلاق ناستوده و كردارهاى ناپسنديده‏

9- نيايش در اشتياق به طلب آمرزش از خداى تعالى‏

10- نيايش در مقام التجاء به خداى تعالى‏

11- نيايش در طلب فرجام نيك‏

12- نيايش در مقام اعتراف و طلب توبه‏

13- نيايش در طلب حاجتها از خداى تعالى‏

14- نيايش هنگامى كه ستمى به او مى‏رسيد يا از ستمگران كارى كه خوش نمى‏داشت مى‏ديد

15- نيايش هنگامى كه بيمار مى‏شد يا اندوه يا گرفتارئى بر او وارد مى‏گشت‏

16-نيايش، هنگامى كه از گناهان خود طلب گذشت مى‏كرد،يادر طلب عفو از عيوب خود زارىمى‏نمود

17- نيايش، هنگامى كه شيطان را بياد مى‏آورد و از او و دشمنى و مكر او، به خدا پناه مى‏برد

18- نيايش، هنگامى كه خطرى از او مى‏گذشت، يا مطلبى كه داشت بزودى بر آورده مى‏شد

19- نيايش، هنگام طلب باران پس از قحطى و خشكسالى‏

20- نيايش، در طلب اخلاق ستوده و افعال پسنديده‏

21- نيايش او، چون كارى او را اندوهگين مى‏ساخت و خطاها او را پريشان مى‏كرد

22- نيايش، هنگام سختى و مشقت و فرو بستگى كارها:

23- نيايش، هنگامى كه عافيت و شكر بر آن را از خدا طلب مى‏كرد

24- نيايش، درباره پدر و مادرش كه درود بر ايشان باد

25- نيايش، درباره فرزندانش عليهم‏السلام.

26- نيايش، در باره همسايگان و دوستانش هنگامى كه از ايشان ياد مى‏كرد

27- نيايش، در باره مرزداران‏

28- در اظهار ترس از خدا

29- نيايش، هنگامى كه روزى بر او تنگ مى‏شد

30- نيايش، در طلب كمك بر پرداختن قرض‏

31- نيايش در ذكر توبه و طلب آن از خداى تعالى‏

32- نيايش، در باره خود پس از انجام نماز شب، در مقام اعتراف به گناه

33- نيايش، در طلب خير

34- نيايش وى هرگاه گرفتار مى‏شد يا كسى را به رسوائى گناه گرفتار مى‏ديد

35- نيايش، در مقام رضا در آن هنگام كه به دنياداران مى‏نگريست

36- نيايش، هنگامى كه به ابر و برق مى‏نگريست و بانگ رعد را مى‏شنيد

37- نيايش، هنگامى كه به تقصير از اداء شكر اعتراف مى‏نمود

38- نيايش، در اعتذار از تبعات بندگان و از تقصير در حقوقشان و در طلب آزادى از آتش دوزخ

39- نيايش، در طلب عفو و رحمت

40- نيايش، هنگامى كه خبر مرگ كسى را مى‏شنيد يا از مرگ ياد مى‏كرد

41- نيايش، در طلب پرده پوشى و نگهدارى

42- نيايش، هنگام ختم قرآن

43- نيايش، هنگام نگاه كردن به ماه نو

44- نيايش، هنگامى كه ماه رمضان فرا مى‏رسيد

45- نيايش، در وداع ماه مبارك رمضان‏

46- نيايش، در روز عيد فطر و جمعه

47- نيايش، در روز عرفه

48- نيايش، در عيد اضحى و جمعه

49- نيايش در دفع مكر دشمنان و رد قهر و غلبه ايشان

50 - نيايش، در مقام خوف و خشيت

51 - نيايش، در تضرع و زارى

52 - نيايش، در مقام اصرار به طلب از خداى تعالى

53 - نيايش، در تذلل ب پيشگاه خداى عز و جل

54 - نيايش، در طلب گشايش اندوه‏ها

شروح و حواشی بسیاری نیز بر صحیفه سجادیه نگاشته شده است .

مرحوم آیت الله العظمی مرعشی نجفی در باره صحیفه کامله سجادیه می گویند که صحیفه سجادیه دو نسخه دارد که یکی از آنها خردتر است و نزدیک به نصف این صحیفه است که نزد شیعیان زیدیه می باشد و نسخه کامله سجادیه نیز در نزد ماست .